Καθαρή έξοδος με… πατερίτσες του Οικονομολόγου Θωμά Κιούση

Καθαρή έξοδος με… πατερίτσες
Του Θωμά Κιούση*
Εδώ και καιρό καλλιεργείται η προοπτική της «καθαρής εξόδου» από τα μνημόνια. Επανειλημμένες δηλώσεις μας προϊδεάζουν ότι  σε λίγους μήνες τελειώνουν τα δύσκολα, λύνονται τα δεσμά που περιορίζουν τη χώρα και θα επιτρέψουν την εφαρμογή ενός άλλου προγράμματος που θα μας θυμίζει ένδοξες εποχές του παρελθόντος. Ήδη εξαγγέλλονται παροχές, μοιράζονται απλόχερα διαβεβαιώσεις. Κάτι σαν να αρχίζει το ξέφρενο πάρτυ…
Αξιοσημείωτη είναι η αντίφαση όταν τα ίδια στελέχη που καταγγέλλουν τις πρακτικές του παρελθόντας ότι έφεραν τη χώρα σε αυτά τα χάλια, επικαλούνται τις ίδιες ή έστω αντίστοιχες πρακτικές ως τη διέξοδο από τη λαίλαπα των μνημονίων.
Η προοπτική της «καθαρής εξόδου» ως μιας νέας εκδοχής του success story, δημιουργεί την εσφαλμένη εντύπωση αλλά και την προσδοκία, ότι σε λίγους μήνες, τον προσεχή Αύγουστο, τελειώνουν μαζί με το μνημόνιο οι υποχρεώσεις και η εποπτεία για τη χώρα.
Η έξοδος όμως δε θα είναι ανέφελη. Δε θα είναι περίπατος στο δάσος σε δρόμο στρωμένο με ροδοπέταλα.
Θα τελειώσουν ίσως οι φυσικές επισκέψεις από την τρόικα, τα μαύρα κουστούμια, οι κάμερες. Οι υποχρεώσεις και η εποπτεία θα συνεχίσουν όμως να υπάρχουν σε ένα περιβάλλον πιο αυστηρό επί της ουσίας.
Στην πραγματικότητα η προσοχή όλων θα είναι στραμμένη πάνω μας και τα περιθώρια ελιγμών θα είναι πολύ περιορισμένα.
Όταν από τα περίπου 330 δις χρέος, τα 280 δις προέρχονται από τους «συμμάχους» και από αυτά τα 250 δις από τους ευρωπαίους εταίρους, τι περιμένουμε να αλλάξει στην ουσία; Μέχρι να αποπληρωθεί ένα ποσοστό της τάξης του 80% αυτών των δανείων, η εποπτεία θα είναι αυστηρή από την πλευρά τους. 
Πλέον, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση την περίοδο μετά τα μνημόνια, θα είναι μόνο μέσα από τις δικές μας δυνάμεις και το πρόσωπο προς τα έξω που θα έχουμε χτίσει. Οι αγορές να μας δανείζουν δηλαδή χωρίς να φοβόνται ότι θα χάσουν τα χρήματα τους με το σκεπτικό ότι βάλαμε «μυαλό», κάναμε τις αναγκαίες προσαρμογές και μπορούν να μας εμπιστευτούν και πάλι.
Η εικόνα της φερεγγυότητας (πιστοληπτική ικανότητα) της χώρας όμως, παρά τη μείωση των αποδόσεων στα ομόλογα, είναι ακόμα πολύ χαμηλή.
Με παλαιοκομματικού χαρακτήρα εξαγγελίες πώς θα μας εμπιστευθούν ή μήπως νομίζουμε ότι με κάποιο τρόπο θα τους ξεγελάσουμε;
Επίσης, την ώρα που διαμορφώνεται η ρητορική και καλλιεργείται η προοπτική της καθαρής εξόδου, η χώρα έχει υπογράψει τη μετά το μνημόνιο μείωση των συντάξεων και του αφορολόγητου, έχει υπογράψει δεσμεύσεις και υποχρεώσεις με το μεσοπρόθεσμο, αλλά και για πολλά χρόνια μετά το μνημόνιο, έχει δεσμευτεί για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% από φέτος μέχρι το 2022. Το θέμα των τραπεζών παραμένει ανοιχτό, θα εξεταστεί εκ νέου η χρηματοοικονομική τους υγεία και η δυνατότητα πρόσβασής τους στη φθηνή χρηματοδότηση μέσω της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας. Το ΔΝΤ θα αποφανθεί αν είμαστε στο «σωστό» δρόμο και αν χρειάζονται … προσαρμογές.
Το θέμα της ελάφρυνσης του χρέους παραμένει ανοιχτό, ενώ οι προβλέψεις για ανάπτυξη με το φτωχό 2% το 2018 εντείνουν τις ανησυχίες. Για να αλλάξει η κατάσταση προς το θετικότερο, χρειαζόμαστε στην ουσία διπλάσια ποσοστά.
Η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί εγκλωβισμένη σε στασιμότητα της οικονομίας χωρίς ουσιαστική ελάφρυνση χρέους και χωρίς την πρόσβαση στη φθηνή χρηματοδότηση που ήταν το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των μνημονίων.
Η έξοδος από τα μνημόνια αποτελεί αναμφίβολα θετική εξέλιξη. Χρειαζόμαστε τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα.
Η επερχόμενη έξοδος μετά από 8,5 χρόνια, αρκεί από μόνη της να καταστήσει το 2018 ένα έτος ξεχωριστό. Ταυτόχρονα το καθιστά και κρίσιμο. Ίσως το πιο κρίσιμο της τελευταίας δεκαετίας. Γιατί οι εξελίξεις και οι χειρισμοί θα καθορίσουν της προοπτικές της οικονομίας και κατά συνέπεια της χώρας τα επόμενα χρόνια.
Η «καθαρή έξοδος» δε χρειάζεται όμως να αποτελέσει επικοινωνιακό υποκατάστατο της «περήφανης διαπραγμάτευσης» του 2015, με τα γνωστά τότε αποτελέσματα. Είναι ανησυχητικό ότι δεν επιλέγουμε τη σύνεση, αλλά θριαμβολογίες που μπορεί να αποδειχθούν στο τέλος πολύ πρόωρες.
Η πραγματική επιτυχία είναι η διαδικασία απεμπλοκής από τα μνημόνια, να αποτελέσει ορόσημο, να είναι η ευκαιρία για πάρει μπροστά η οικονομία να ξεφύγουμε από το τέλμα.
Σταδιακά θα δρέψουμε τους καρπούς της εξόδου και χρειάζεται προσοχή πώς θα προχωρήσουμε.
Το θέμα είναι μαθαίνουμε από τα λάθη μας;
* Οικονομολόγος, δημοτικός σύμβουλος δήμου Θηβαίων