«Τo 1947, οι Αμερικανοί αποφάσισαν να συμβάλουν στην οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ. Σήμερα, υπάρχουν φωνές που καλούν τους Ευρωπαίους να συντάξουν ένα δικό τους Σχέδιο Μάρσαλ», λέει στο κείμενό του ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ, ο οποίος κάνει μνεία του προέδρου της Κομισιόν και του Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργού της Πολωνίας - της χώρας που από τις αρχές του μήνα ασκεί την ευρωπαϊκή προεδρία -, που προειδοποιούν πως οι κυβερνήσεις στην Αθήνα και αλλού δεν θα καταφέρουν να λάβουν άλλα μέτρα λιτότητας αν δεν υπάρξει κάποια προοπτική ανάπτυξης.
«Είναι εφικτό ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ ή απλώς ευσεβής πόθος;», αναρωτιέται ο φιλέλληνας ιστορικός. «Μια σύντομη αναδρομή στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1940 - εξηγεί - βοηθά να μπει το ζήτημα στις σωστές διαστάσεις του και αποκαλύπτει τα πραγματικά εμπόδια στον δρόμο προς τα εμπρός. Ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν και ο υπουργός Εξωτερικών του, ο Τζορτζ Μάρσαλ, πήραν ως δεδομένο πως η κρίση ήταν πάνω από όλα μια κυβερνητική πρόκληση. Ο Μάρσαλ ήταν ο επικεφαλής στρατιωτικός σχεδιαστής του Ρούζβελτ στον πόλεμο και χαιρετίστηκε από τον Τσόρτσιλ ως "διοργανωτής της νίκης". Ηταν προδιατεθειμένος να λάβει τολμηρά μέτρα ώστε να κερδίσει τη μάχη αποκατάστασης της οικονομικής υγείας της Ευρώπης. Πιεζόμενος να αναλάβει δράση από τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα το 1947, παρέσυρε την Αμερική σε μια άνευ προηγουμένου για καιρό ειρήνης στράτευση να σώσει την ήπειρο.
Σε σύγκριση με τα τότε προβλήματα της Ευρώπης, τα δικά μας ωχριούν. Επιπλέον, η προσέγγιση που απαιτείται για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης δεν είναι κανένα μυστήριο. Προκειμένου να αποκτήσει η Ελλάδα κάποια ελπίδα να μειώσει το χρέος της πρέπει τα τρέχοντα επιτόκια να μειωθούν και καθώς οι αγορές δεν θα το κάνουν αυτό από μόνες τους, το μόνο μέσο είναι το είδος εκείνο της ανταλλαγής ομολόγων που εγκαινίασε το Σχέδιο Μπρέιντι στη Νότια Αμερική τη δεκαετία του 1980. Ενα παρόμοιο σχέδιο συζητείται επί του παρόντος στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες. Ταυτόχρονα, η Κομισιόν πρέπει να επιταχύνει τη διάθεση αναπτυξιακών κεφαλαίων στην Ελλάδα. Σε αντάλλαγμα, οι ελληνικές Αρχές θα πρέπει να δεσμευτούν για περαιτέρω θεσμικές και φορολογικές μεταρρυθμίσεις και περισσότερη ξένη επιτήρηση. Ενας συνδυασμός τέτοιων μέτρων θα δώσει στον λαό της Ελλάδας μια ακτίνα φωτός στην άκρη του τούνελ. Χωρίς αυτά, το πρόγραμμα λιτότητας θα καταρρεύσει πριν από τον χειμώνα».
Στη συνέχεια του ιδιαίτερα σημαντικού άρθρου του, ο Μαρκ Μαζάουερ αναφέρεται σε τρία προβλήματα που αντιτίθενται σε αυτήν την προοπτική. Το ένα, αλλά κατά την κρίση του ιστορικού το λιγότερο σημαντικό, είναι η λαϊκή αντίδραση στον πλούσιο Βορρά σε περισσότερα πακέτα διάσωσης. Το άλλο, περισσότερο σοβαρό, λέει, είναι η ισχύς του σημερινού χρηματοπιστωτικού τομέα: «Αναρωτιέται κανείς πώς θα τα είχε πάει ο στρατηγός Μάρσαλ αν ανησυχούσε για την ετυμηγορία της Standard & Poor's όσον αφορά τα σχέδιά του για την Ευρώπη», λέει χαρακτηριστικά. Και προσθέτει: «Ευτυχώς γι' αυτόν, δεν χρειαζόταν να το κάνει. Μετά το 1945, ο έλεγχος των συναλλαγματικών ισοτιμιών και η έλλειψη ρευστότητας σήμαιναν πως οι σχεδιαστές της πολιτικής δεν χρειαζόταν να ανησυχούν. Εντούτοις, τα γεγονότα των τελευταίων μηνών έχουν αποδείξει πόσο πολλή δύναμη έχουν σήμερα παρόμοιοι θεσμοί και πόσο λίγα έγιναν μετά την τραπεζική κρίση του 2008 προκειμένου να χαλιναγωγηθούν. Μεσαία στελέχη ενός οίκου αξιολόγησης μπορούν να επηρεάσουν με ανατριχιαστικό τρόπο την ευρωπαϊκή πολιτική, ανακοινώνοντας στον Τύπο τι ακριβώς θα μετρήσουν ως χρεοκοπία».
Αλλά, κατά την κρίση του βρετανού ιστορικού, ούτε το πρόβλημα αυτό είναι ανυπέρβλητο. Στο κάτω κάτω, λέει, οι ευρωπαίοι ηγέτες θα μπορούσαν, θεωρητικά, να πάρουν όποια μέτρα επιθυμούν προκειμένου να ρυθμίσουν τον ρόλο ιδιωτικών τραπεζών, hedge funds και άλλων χρηματοπιστωτικών θεσμών. «Το γεγονός ότι διστάζουν να το πράξουν», σημειώνει με έμφαση, «αντανακλά μια βαθύτερη αμφιθυμία για τη δική τους εξουσία».
Σύμφωνα με τον Μαζάουερ, αυτό είναι το σοβαρότερο εμπόδιο για μια αποτελεσματική διακυβέρνηση. Και βρίσκεται στο μυαλό των ίδιων των πολιτικών. Εξηγεί: «Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, όλες οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη αντιμετώπιζαν τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση με τον ίδιο τρόπο που είχαν διεξαγάγει την πολεμική τους προσπάθεια: ως πανεθνική κινητοποίηση με βασικό σχεδιαστή, διαιτητή και συντονιστή το κράτος. Τα υπουργεία σχεδιασμού δεν περιορίζονταν αποκλειστικά στο ανατολικό μπλοκ και τα επιτεύγματά τους σε όλη την ήπειρο ήταν εντυπωσιακά. Στη διάρκεια όμως των δεκαετιών του 1970 και του 1980, η αισιοδοξία για τις δυνατότητες των κρατών εξανεμίστηκε. Τα μέλη της σημερινής πολιτικής τάξης στην Ευρώπη είναι κληρονόμοι της Μάργκαρετ Θάτσερ, όχι του Τζορτζ Μάρσαλ. Δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι, αν είναι να επιβιώσει η Ευρώπη, οι αγορές πρέπει να σωθούν από τον ίδιο τους τον εαυτό. Ξεχνούν πως η ίδια η Γερμανία μπόρεσε να ακυρώσει τα προπολεμικά χρέη της το 1953, μια από τις προϋποθέσεις για την επακόλουθη άνθησή της, και πως όταν άλλες χώρες, όπως η Πολωνία το 1991, μπόρεσαν να διαγράψουν μέρος των χρεών τους ευημέρησαν κι αυτές».
Και ο Μαρκ Μαζάουερ καταλήγει: «Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι ένα μακροπρόθεσμο πολιτικό όραμα και μια νέα προθυμία επιχειρηματολογίας υπέρ μιας πανευρωπαϊκής αναδιανομής. Αυτή τη φορά, οι Αμερικανοί δεν θα προστρέξουν σε βοήθεια της Ευρώπης, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να δράσουν μόνοι τους. Μπορούν να το κάνουν; Ο χρόνος τρέχει: τον Σεπτέμβριο πρέπει να ανακοινωθεί το νέο πακέτο βοήθειας για την Ελλάδα. Θα είναι μια κρίσιμη στιγμή και η έκβασή της θα είναι καθοριστική, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για την Ε.Ε. στο σύνολό της».
ΠΗΓΗ: GUARDIAN - ΤΑ ΝΕΑ
«Είναι εφικτό ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ ή απλώς ευσεβής πόθος;», αναρωτιέται ο φιλέλληνας ιστορικός. «Μια σύντομη αναδρομή στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1940 - εξηγεί - βοηθά να μπει το ζήτημα στις σωστές διαστάσεις του και αποκαλύπτει τα πραγματικά εμπόδια στον δρόμο προς τα εμπρός. Ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν και ο υπουργός Εξωτερικών του, ο Τζορτζ Μάρσαλ, πήραν ως δεδομένο πως η κρίση ήταν πάνω από όλα μια κυβερνητική πρόκληση. Ο Μάρσαλ ήταν ο επικεφαλής στρατιωτικός σχεδιαστής του Ρούζβελτ στον πόλεμο και χαιρετίστηκε από τον Τσόρτσιλ ως "διοργανωτής της νίκης". Ηταν προδιατεθειμένος να λάβει τολμηρά μέτρα ώστε να κερδίσει τη μάχη αποκατάστασης της οικονομικής υγείας της Ευρώπης. Πιεζόμενος να αναλάβει δράση από τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα το 1947, παρέσυρε την Αμερική σε μια άνευ προηγουμένου για καιρό ειρήνης στράτευση να σώσει την ήπειρο.
Σε σύγκριση με τα τότε προβλήματα της Ευρώπης, τα δικά μας ωχριούν. Επιπλέον, η προσέγγιση που απαιτείται για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης δεν είναι κανένα μυστήριο. Προκειμένου να αποκτήσει η Ελλάδα κάποια ελπίδα να μειώσει το χρέος της πρέπει τα τρέχοντα επιτόκια να μειωθούν και καθώς οι αγορές δεν θα το κάνουν αυτό από μόνες τους, το μόνο μέσο είναι το είδος εκείνο της ανταλλαγής ομολόγων που εγκαινίασε το Σχέδιο Μπρέιντι στη Νότια Αμερική τη δεκαετία του 1980. Ενα παρόμοιο σχέδιο συζητείται επί του παρόντος στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες. Ταυτόχρονα, η Κομισιόν πρέπει να επιταχύνει τη διάθεση αναπτυξιακών κεφαλαίων στην Ελλάδα. Σε αντάλλαγμα, οι ελληνικές Αρχές θα πρέπει να δεσμευτούν για περαιτέρω θεσμικές και φορολογικές μεταρρυθμίσεις και περισσότερη ξένη επιτήρηση. Ενας συνδυασμός τέτοιων μέτρων θα δώσει στον λαό της Ελλάδας μια ακτίνα φωτός στην άκρη του τούνελ. Χωρίς αυτά, το πρόγραμμα λιτότητας θα καταρρεύσει πριν από τον χειμώνα».
Στη συνέχεια του ιδιαίτερα σημαντικού άρθρου του, ο Μαρκ Μαζάουερ αναφέρεται σε τρία προβλήματα που αντιτίθενται σε αυτήν την προοπτική. Το ένα, αλλά κατά την κρίση του ιστορικού το λιγότερο σημαντικό, είναι η λαϊκή αντίδραση στον πλούσιο Βορρά σε περισσότερα πακέτα διάσωσης. Το άλλο, περισσότερο σοβαρό, λέει, είναι η ισχύς του σημερινού χρηματοπιστωτικού τομέα: «Αναρωτιέται κανείς πώς θα τα είχε πάει ο στρατηγός Μάρσαλ αν ανησυχούσε για την ετυμηγορία της Standard & Poor's όσον αφορά τα σχέδιά του για την Ευρώπη», λέει χαρακτηριστικά. Και προσθέτει: «Ευτυχώς γι' αυτόν, δεν χρειαζόταν να το κάνει. Μετά το 1945, ο έλεγχος των συναλλαγματικών ισοτιμιών και η έλλειψη ρευστότητας σήμαιναν πως οι σχεδιαστές της πολιτικής δεν χρειαζόταν να ανησυχούν. Εντούτοις, τα γεγονότα των τελευταίων μηνών έχουν αποδείξει πόσο πολλή δύναμη έχουν σήμερα παρόμοιοι θεσμοί και πόσο λίγα έγιναν μετά την τραπεζική κρίση του 2008 προκειμένου να χαλιναγωγηθούν. Μεσαία στελέχη ενός οίκου αξιολόγησης μπορούν να επηρεάσουν με ανατριχιαστικό τρόπο την ευρωπαϊκή πολιτική, ανακοινώνοντας στον Τύπο τι ακριβώς θα μετρήσουν ως χρεοκοπία».
Αλλά, κατά την κρίση του βρετανού ιστορικού, ούτε το πρόβλημα αυτό είναι ανυπέρβλητο. Στο κάτω κάτω, λέει, οι ευρωπαίοι ηγέτες θα μπορούσαν, θεωρητικά, να πάρουν όποια μέτρα επιθυμούν προκειμένου να ρυθμίσουν τον ρόλο ιδιωτικών τραπεζών, hedge funds και άλλων χρηματοπιστωτικών θεσμών. «Το γεγονός ότι διστάζουν να το πράξουν», σημειώνει με έμφαση, «αντανακλά μια βαθύτερη αμφιθυμία για τη δική τους εξουσία».
Σύμφωνα με τον Μαζάουερ, αυτό είναι το σοβαρότερο εμπόδιο για μια αποτελεσματική διακυβέρνηση. Και βρίσκεται στο μυαλό των ίδιων των πολιτικών. Εξηγεί: «Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, όλες οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη αντιμετώπιζαν τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση με τον ίδιο τρόπο που είχαν διεξαγάγει την πολεμική τους προσπάθεια: ως πανεθνική κινητοποίηση με βασικό σχεδιαστή, διαιτητή και συντονιστή το κράτος. Τα υπουργεία σχεδιασμού δεν περιορίζονταν αποκλειστικά στο ανατολικό μπλοκ και τα επιτεύγματά τους σε όλη την ήπειρο ήταν εντυπωσιακά. Στη διάρκεια όμως των δεκαετιών του 1970 και του 1980, η αισιοδοξία για τις δυνατότητες των κρατών εξανεμίστηκε. Τα μέλη της σημερινής πολιτικής τάξης στην Ευρώπη είναι κληρονόμοι της Μάργκαρετ Θάτσερ, όχι του Τζορτζ Μάρσαλ. Δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι, αν είναι να επιβιώσει η Ευρώπη, οι αγορές πρέπει να σωθούν από τον ίδιο τους τον εαυτό. Ξεχνούν πως η ίδια η Γερμανία μπόρεσε να ακυρώσει τα προπολεμικά χρέη της το 1953, μια από τις προϋποθέσεις για την επακόλουθη άνθησή της, και πως όταν άλλες χώρες, όπως η Πολωνία το 1991, μπόρεσαν να διαγράψουν μέρος των χρεών τους ευημέρησαν κι αυτές».
Και ο Μαρκ Μαζάουερ καταλήγει: «Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι ένα μακροπρόθεσμο πολιτικό όραμα και μια νέα προθυμία επιχειρηματολογίας υπέρ μιας πανευρωπαϊκής αναδιανομής. Αυτή τη φορά, οι Αμερικανοί δεν θα προστρέξουν σε βοήθεια της Ευρώπης, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να δράσουν μόνοι τους. Μπορούν να το κάνουν; Ο χρόνος τρέχει: τον Σεπτέμβριο πρέπει να ανακοινωθεί το νέο πακέτο βοήθειας για την Ελλάδα. Θα είναι μια κρίσιμη στιγμή και η έκβασή της θα είναι καθοριστική, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για την Ε.Ε. στο σύνολό της».
ΠΗΓΗ: GUARDIAN - ΤΑ ΝΕΑ
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου