14/02/2014
ΘΕΜΑ: Ανεπαρκείς και στερούμενες τεκμηρίωσης οι εκτιμήσεις για το είδος των αποβλήτων που καταλήγουν σε ΧΑΔΑ του Δήμου Τανάγρας – Φόβοι για επιλογή αναποτελεσματικής μεθόδου αποκατάστασης
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εκτίμηση των κινδύνων και την επιλογή των κατάλληλων έργων αποκατάστασης σε ένα ΧΑΔΑ είναι η αξιόπιστη εκτίμηση των πραγματικών δεδομένων σε ό, τι αφορά το είδος και την ποσότητα των αποβλήτων που υπάρχουν στους ΧΑΔΑ.
Αντ΄ αυτού, η κυβέρνηση, επικαλούμενη την απειλή των προστίμων από την Ε.Ε. και προκειμένου να επιτευχθεί η απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ, ευνοεί την αποκατάσταση όλων των ΧΑΔΑ με ενιαίο τρόπο, αγνοώντας τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης. Αυτή η πολιτική, στην οποία υποχρεούνται να συμμορφωθούν οι φορείς της αυτοδιοίκησης, κρύβει στην πράξη τα σκουπίδια κάτω από το χαλί.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει την εκπόνηση ΜΠΕ για έργα-ΧΑΔΑ «που αναγνωρίζεται ότι μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον», αλλά χειρίζεται την αποκατάσταση όλων των ΧΑΔΑ με τον ίδιο τρόπο. Σημειώνουμε ότι η διαδικασία που προβλέπεται με το άρθρο 10 [έγκριση ΤΜΠΑ] της ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ Β 1909) δεν είναι σύμφωνη με (α) το άρθρο 23 της Οδηγίας 2008/98 και (β) την οδηγία 2011/92 (προηγουμένως, 85/337).
Κανένας πλέον στις μέρες μας δεν δικαιούται να αγνοεί τα προβλήματα της μακρόχρονης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στην περιοχή Οινοφύτων και της λεκάνης του Ασωπού. Ένα από τα προβλήματα αυτά είναι και η επί μακρόν παράνομη διάθεση αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και επικίνδυνων. Τις ίδιες ανησυχίες αναδεικνύει και η πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, με την οποία η Ελλάδα καταδικάστηκε για παραβίαση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη και πιο συγκεκριμένα των παραγράφων 1, 2 και 3 του Άρθρου 11, σε σχέση με το δικαίωμα στην υγεία των κατοίκων της περιοχής του Ασωπού.
Για την ευρύτερη περιοχή των Οινοφύτων υπάρχουν κατ’ επανάληψη αναφορές για τεράστιες ποσότητες βιομηχανικών αποβλήτων που απορρίφθηκαν, είτε τελείως ανεξέλεγκτα , είτε σε ΧΑΔΑ που λειτούργησαν κατά κύριο λόγο για τη διάθεση των δημοτικών αποβλήτων. Οι επιπτώσεις για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία της τακτικής αυτής υπήρξαν σοβαρότατες˙ ενδεικτικά αναφέρουμε τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν από την Ειδική Γραμματέα Περιβάλλοντος το 2011.
Η Διαδημοτική Επιχείρηση Περιβάλλοντος & Οργάνωσης Διαχείρισης Απορριμμάτων Θήβας (ΔΕΠΟΔΑΘ Α.Ε.), αρμόδιος Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) της 2ης Διαχειριστικής Ενότητας Ν. Βοιωτίας (πρώην επαρχία Θήβας), μετά από μειοδοτικό διαγωνισμό, ανέθεσε την 1366/15-11-2013 σύμβαση για την ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΤΑ (7) ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΧΑΔΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΘΗΒΑΙΩΝ & ΤΑΝΑΓΡΑΣ, προϋπολογισμού 1.353.413,61 ευρώ. Εντός των ορίων του δήμου Τανάγρας Βοιωτίας το έργο αφορά στην αποκατάσταση τεσσάρων ΧΑΔΑ στις θέσεις «Σκάλα» της ΔΕ Δερβενοχωρίων , «Βελανιδιά – Ρουμάνια» της ΔΕ Οινοφύτων , «Μεγάλη Ράχη» της ΔΕ Σχηματαρίου και «Προφήτης Ηλίας» της ΔΕ Τανάγρας του Δήμου Τανάγρας .
Την εκτέλεση του έργου, συγχρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Συνοχής, διέπουν οι παρακάτω πράξεις:
Οι εγκεκριμένες μελέτες του έργου, καθώς και τις αδειοδοτήσεις.
Η με αρ. 62 / 2013 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΠΟΔΑΘ ΑΕ με την οποία εγκρίθηκε ο τρόπος διεξαγωγής του διαγωνισμού.
Η με αρ. πρωτ. 732/8-7-2013 Προέγκριση Δημοπράτησης του Υποέργου από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Η με αρ. 77 / 2013 απόφαση του ΔΣ της ΔΕΠΟΔΑΘ ΑΕ, με την οποία εγκρίθηκαν οι όροι δημοπράτησης του έργου.
Η με αρ. πρωτ. 758 / 16-7-2013 περιληπτική διακήρυξη δημοπρασίας του έργου.
Η υπόψη 1366/15-11-2013 σύμβαση υπόκειται στους όρους της με αριθμό πρωτ. 115897 / 2-2-2012 Απόφασης Ένταξης της πράξης «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΤΑ (7) ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΧΑΔΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΘΗΒΑΙΩΝ & ΤΑΝΑΓΡΑΣ»στον Άξονα Προτεραιότητας 4 «Προστασία Εδαφικών Συστημάτων & Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων» - Θεματική Προτεραιότητα «Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων» - Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ», με συγχρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής και με κωδικό πράξης 355488.
Στην προαναφερθείσα 115897 / 2-2-2012 Απόφαση Ένταξης με κωδικό πράξης 355488, όσον αφορά στο φυσικό αντικείμενο σημειώνεται :
« Η στρατηγική σχεδιασμού αφορά στη χρήση τεχνικών που θα εξασφαλίζουν την αντιμετώπιση όλων των επιπτώσεων, και ταυτόχρονα θα στοχεύουν στην ασφαλή περιβαλλοντικά διαδικασία επανένταξης των ΧΑΔΑ στο περιβάλλον. Οι τεχνικές παρεμβάσεις και οι εργασίες που θα εκτελεστούν για την αποκατάσταση των υπό μελέτη ΧΑΔΑ θα εξειδικευτούν με τις Οριστικές Μελέτες Αποκατάστασης. Γενικά συνίστανται σε: Διαμόρφωση αναγλύφου και χωματουργικές εργασίες, στεγανοποίηση αναγλύφου, έργα διαχείρισης ομβρίων, έργα διαχείρισης βιοαερίου, έργα πρασίνου.»
Σύμφωνα με τα στοιχεία του διαγωνισμού, που είναι διαθέσιμα από τη ΔΕΠΟΔΑΘ, προκύπτει μεταξύ άλλων ότι :
1. Oι εκτιμήσεις για το είδος των αποβλήτων στις μελέτες του διαγωνισμού χαρακτηρίζονται από ασάφεια σε σχέση με την πηγή και το νομικό καθεστώς, και παντελή έλλειψη τεκμηρίωσης. Ούτε η «Μελέτη ωρίμανσης» του Ιανουαρίου 2013, ούτε η «Τεχνική Μελέτη Περιβαλλοντικής Αποκατάστασης» του Οκτωβρίου 2012 αποδέχονται ευθέως το ενδεχόμενο ύπαρξης επικίνδυνων αποβλήτων. Για παράδειγμα, η πρώτη σημειώνει ότι «σύμφωνα με πληροφορίες του Δήμου, δεν διατίθενται επικίνδυνα στερεά απόβλητα, όπως ορυκτέλαια - πετρελαιοειδή, τοξικά, απόβλητα σφαγείων, φυτοφάρμακα, ιλύες βιολογικών καθαρισμών, κτηνοτροφικά, βοθρολύματα, νοσοκομειακά. Στο ΧΑΔΑ πιθανώς έχουν διατεθεί μόνο αστικά, λίγα γεωργικά – κτηνοτροφικά και αδρανή απόβλητα και πιθανώς αρκετά βιομηχανικά απόβλητα, λόγω των βιομηχανικών μονάδων που εντοπίζονται στην περιοχή. Όσον αφορά τα γεωργικά απόβλητα πιθανώς να είναι πολύ επιβαρημένα από την εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων. Η κυριότερη κατηγορία αποτεθειμένων στερεών αποβλήτων είναι τα ημιαστικά απόβλητα και η κυριότερη πηγή προέλευσης τους ήταν οι οικισμοί Οινοφύτων και Δήλεσι και από το 2005 ολόκληρη η Δημοτική Ενότητα Οινοφύτων... Σύμφωνα με πληροφορίες του Δήμου, η μεταφορά των αποβλήτων στο ΧΑΔΑ Οινοφύτων γινόταν με απορριμματοφόρο όχημα του Δήμου. Εκτός από το δημοτικό απορριμματοφόρο όχημα απόβλητα στο χώρο μεταφέρονταν και από ιδιωτικά οχήματα» [Κεφάλαιο 2.4, 2.6, η έμφαση δεν υπάρχει στο πρωτότυπο]. Όμοια είναι και η διατύπωση της «Τεχνικής Μελέτης» [Κεφ. 4.2, 4.3]. Ωστόσο, στην περιγραφή αυτή, η σύγχυση του συντάκτη είναι προφανής: για παράδειγμα, «οι ιλύες βιολογικών καθαρισμών» [κωδικός 19 08 05 στον κατάλογο αποβλήτων, «λάσπες από την επεξεργασία αστικών λυμάτων»] ΔΕΝ είναι επικίνδυνο απόβλητο, ενώ στο κεφάλαιο των «νοσοκομειακών» αποβλήτων (για την ακρίβεια, «απόβλητα από την υγειονομική περίθαλψη ανθρώπων και/ή ζώων», Κεφ. 18 του καταλόγου αποβλήτων) περιλαμβάνονται τόσο επικίνδυνα όσο και μη επικίνδυνα απόβλητα. Τα «φυτοφάρμακα» (για την ακρίβεια, «αγροχημικά απόβλητα», κωδικός 02 01 05*) είναι επικίνδυνα, αλλά εντυπωσιάζει η βεβαιότητα ότι δεν έχουν απορριφθεί στην περιοχή, ιδίως από την στιγμή που η τελευταία έχει δεχτεί «γεωργικά» απόβλητα, και μάλιστα «επιβαρημένα από φυτοφάρμακα» (!). Εντυπωσιάζει επίσης η συχνή (και αμήχανη) χρήση της λέξης «πιθανώς».
2. Ο σχεδιασμός των τεχνικών έργων βασίζεται στην παραδοχή «κατά δήλωση» ότι πρόκειται για ΧΑΔΑ οικιακών απορριμμάτων, δεδομένου ότι δεν έχει γίνει, κατά το στάδιο εκπόνησης των μελετών, καμία απολύτως εκτίμηση της ποιοτικής σύνθεσης των αποβλήτων ούτε προηγήθηκαν σχετικές έρευνες πεδίου. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι ο Πίνακας 2.2 της «Οριστικής Μελέτης» για την αποκατάσταση του ΧΑΔΑ στη θέση «Βελανιδιάς-Ρουμανιών» αντιγράφει την «µέση ποιοτική σύσταση των παραγόµενων αποβλήτων», όπως αυτή αναφέρεται στο κεφάλαιο 2.5 της εγκυκλίου 135977 / 5051/2005 «Πρότυπες Οριστικές Μελέτες Έργων Αποκατάστασης ΧΑΔΑ» και ισχύει για χώρους που έχουν αποτεθεί οικιακά απόβλητα (αστικά στερεά). Όμως, στον ΧΑΔΑ «Βελανιδιάς-Ρουμανιών» έχουν εναποτεθεί και βιομηχανικά απόβλητα (καθώς και απόβλητα άγνωστης προέλευσης), όπως η ίδια η «Οριστική Μελέτη» αναφέρει σε άλλο σημείο. Είναι προφανές ότι οι «δηλώσεις» δεν αποτελούν αποδεκτή πηγή. Όταν π.χ. σύμφωνα με την «Οριστική Μελέτη», ο ΧΑΔΑ «Βελανιδιάς-Ρουμανιών» λειτούργησε μεταξύ 1984-2009 οι μελετητές όφειλαν τουλάχιστον να αναζητήσουν τα στοιχεία αυτά.
3. Στο τεύχος ΕΣΥ , ΆΡΘΡΟ 6.ΜΕΛΕΤΕΣ – ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΕΙΣ, ορίζεται ότι :
6.1. Ο Ανάδοχος υποχρεούται χωρίς ιδιαίτερη αποζημίωση του ιδίου, αφού η σχετική δαπάνη περιλαμβάνεται στην προσφορά του και είναι της καθολικής αρμοδιότητας και ευθύνης του, σύμφωνα με το άρθρο 29.2 της παρούσης, να συντάξει τις παρακάτω - ενδεικτικά, όχι όμως περιοριστικά - μελέτες κλπ, όπως περιγράφονται στη μελέτη αλλά και στα λοιπά Τεύχη:
6.1.1 Τυχόν απαιτούμενες πρόσθετες τοπογραφικές, ερευνητικές, εργαστηριακές και υποστηρικτικές μελέτες, έρευνες κλπ, απαραίτητες για την άρτια κατασκευή του έργου.
6.1.2 Όλες οι απαιτούμενες μελέτες για την χορήγηση των προβλεπόμενων από την κείμενη Νομοθεσία αδειών και εγκρίσεων που είναι απαραίτητες για την οποιαδήποτε δραστηριότητα ή εγκατάσταση για την κατασκευή του έργου.
6.1.3 Εάν κατά την κατασκευή παραστεί ανάγκη σύνταξης συμπληρωματικών σχεδίων, υπολογισμών ή μελετών ο Ανάδοχος θα προσκομίσει για έγκριση τα αντίστοιχα σχέδια και υπολογισμούς χωρίς ιδιαίτερη αποζημίωση, τουλάχιστον πέντε (5) ημέρες πριν την κατασκευή των αντίστοιχων εργασιών. Εάν τα παραπάνω δεν υποβληθούν έγκαιρα, η αντίστοιχη καθυστέρηση του έργου βαρύνει τον Ανάδοχο.
4.Στο τεύχος , ΕΣΥ, ΑΡΘΡΟ 20.ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ, ορίζεται ότι:
20.2. Αφήνεται στην κρίση των διαγωνιζομένων να αξιολογήσουν τα υφιστάμενα στοιχεία σχετικά με τις τοπικές συνθήκες ή και να προβούν με δική τους ευθύνη, φροντίδα και δαπάνη σε οποιεσδήποτε συμπληρωματικές έρευνες, μελέτες ή παρατηρήσεις για επαλήθευση, επέκταση ή και ακριβέστερο καθορισμό των στοιχείων που τους διατέθηκαν, χωρίς ιδιαίτερη αμοιβή ή αποζημίωση.
20.3. Ο Ανάδοχος με την προσφορά του θεωρείται ότι έχει πλήρως ενημερωθεί για τις επιτόπιες συνθήκες με επισκέψεις επί τόπου του έργου, την εκτέλεση τυχόν πρόσθετων ή νέων τοπογραφικών μελετών, την μελέτη των γεωτεχνικών συνθηκών. Για όλα τα ανωτέρω ο Ανάδοχος δεν θα αμειφθεί χωριστά αφού αυτά περιλαμβάνονται στην προσφορά του.
5. Από τα παραπάνω στοιχεία της ΕΣΥ τεκμηριώνεται η πρόβλεψη των συμβατικών όρων για συμπληρωματικές έρευνες, μελέτες κλπ και την αντιμετώπιση των ενδεχόμενα απαραίτητων αλλαγών στο αντικείμενο του έργου.
Ήδη, στην Απόφαση του ΔΣ της ΔΕΠΟΔΑΘ ΑΕ με αρ. 16/ 10-1-2014 (Α.Δ.Α.:Β ΙΨΗΟΡΖ2-ΖΘ8) για τη συγκρότηση Επιτροπής Παραλαβής Φυσικού Εδάφους για το έργο με τίτλο ««ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΤΑ (7) ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΧΑΔΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΘΗΒΑΙΩΝ & ΤΑΝΑΓΡΑΣ» διαπιστώνεται αλλαγή δεδομένων (ποσότητες αποβλήτων , μορφολογία ) σε κάποιους από τους 7 ΧΑΔΑ .
Το εύλογο ερώτημα που ανακύπτει είναι κατά πόσον η εξέταση των πραγματικών επί τόπου δεδομένων, κατά την υλοποίηση της σύμβασης, θα συμπεριλάβει τα χαρακτηριστικά των απορριμμάτων και ότι ενδεχόμενα προκύπτει περαιτέρω από την αξιολόγηση των ευρημάτων . Ή θα περιοριστεί στην μεταβολή, αυξομείωση, των ποσοτήτων των προϋπολογισθέντων κατασκευαστικών εργασιών, κάτι που πρωτίστως ενδιαφέρει τον ανάδοχο.
Επειδή
• Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός η επί μακρόν ανεξέλεγκτη απόρριψη βιομηχανικών αποβλήτων στην περιοχή των Οινοφύτων.
• Βάσει του εγκεκριμένου Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (GR07), η ποιοτική (χημική) κατάσταση του υπόγειου υδατικού συστήματος Θηβών – Ασωπού ‐Σχηματαρίου (GR070021), στο οποίο ανήκει ο ΧΑΔΑ, χαρακτηρίζεται ως «κακή», [πίνακας 31, σελ150].
• Η αντιμετώπιση όλων των επιπτώσεων και η ασφαλής περιβαλλοντική διαδικασία επανένταξης των ΧΑΔΑ στο περιβάλλον προϋποθέτει αξιόπιστη και τεκμηριωμένη εκτίμηση του περιβαλλοντικού κινδύνου που στην προκειμένη περίπτωση των ΧΑΔΑ σχετίζεται απόλυτα με το είδος των αποβλήτων που έχουν διατεθεί.
• Ενδεχόμενη παράλειψη και εφαρμογή σχεδιασμού και χρήση τεχνικών για την αποκατάσταση ΧΑΔΑ χωρίς να έχουν συνυπολογισθεί τα πραγματικά επί τόπου δεδομένα ειδικά όσον αφορά στο είδος και την επικινδυνότητα των αποβλήτων, όχι μόνο θέτει σε αμφισβήτηση την αποκατάσταση του ΧΑΔΑ και την επίτευξη των στόχων για τους οποίους το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής, αλλά δημιουργεί περαιτέρω κινδύνους. Αναλογιστείτε το ανυποψίαστο κοινό που θα χρησιμοποιεί αυτό τον «αποκαταστημένο ΧΑΔΑ».
• Η αποκατάσταση δεν μπορεί να στηρίζεται σε δηλώσεις δημάρχων αλλά θα πρέπει να γίνουν κατάλληλες δειγματοληψίες ώστε να τεκμηριωθεί επαρκώς το είδος των αποβλήτων που περιέχει ο ΧΑΔΑ.
• Στα συμβατικά τεύχη δεν υπάρχει ρητή πρόβλεψη για εκτέλεση σχετικών εργασιών στη φάση υλοποίησης της σύμβασης, δηλαδή μετά την εγκατάσταση του αναδόχου, με σκοπό την εξακρίβωση του είδους των αποβλήτων που έχουν αποτεθεί στους ΧΑΔΑ, την αξιολόγηση κινδύνου και ενδεχόμενη μεταβολή των τεχνικών έργων που έχουν κατ΄ αρχήν σχεδιαστεί.
Ερωτάται ο κ. Υπουργός
1. Αποδέχεται να προχωρήσουν οι εργασίες αποκατάστασης στους 7 ΧΑΔΑ και ειδικότερα των ΧΑΔΑ στις θέσεις «Βελανιδιά – Ρουμάνια» της ΔΕ Οινοφύτων και «Προφήτης Ηλίας» της ΔΕ Τανάγρας, στηριζόμενος σε δηλώσεις δημάρχων και μόνο, χωρίς να προηγηθούν κατάλληλες δειγματοληψίες ώστε να τεκμηριωθεί επαρκώς το είδος των αποβλήτων των ΧΑΔΑ;
2. Τι ενέργειες προτίθεται να αναλάβει, αφενός για να διαπιστωθούν με ακρίβεια οι τύποι και οι ποσότητες αυτές, ειδικότερα όσον αφορά στην παρουσία επικινδύνων αποβλήτων και αφετέρου για την άρτια εκτέλεση των απαιτούμενων εργασιών αποκατάστασης, εν όψει της γενικής υποχρέωσης να μην τίθεται σε κίνδυνο η δημόσια υγεία, και να μην βλάπτεται το περιβάλλον;
3. Προτίθεται, ως αρμόδιος για τη χρηματοδότηση του έργου, να ζητήσει την άμεση διενέργεια σχετικών ερευνητικών, εργαστηριακών και υποστηρικτικών μελετών , ερευνών κλπ, απαραίτητων για την άρτια κατασκευή του έργου ;
4. Θα προβεί η ΕΥΕΠ σε διενέργεια έκτακτης περιβαλλοντικής επιθεώρησης στον ΧΑΔΑ, βάσει του άρθρου 20 του ν.4014/2011;
Εξάλλου, παρακαλούμε όπως μας κατατεθούν τα κάτωθι στοιχεία:
1. Τα δεδομένα βάσει των οποίων έγινε η κατηγοριοποίηση του ΧΑΔΑ «Βελανιδιά – Ρουμάνια» της ΔΕ Οινοφύτων στην ΤΜΠΑ.
2. Η Απόφαση έγκρισης για την οριστική ΤΜΠΑ του ΧΑΔΑ «Βελανιδιά – Ρουμάνια» της ΔΕ Οινοφύτων.
3. Τα έγγραφα στοιχεία για ενέργειες του αναδόχου της υπ΄αρ. 1366/15-11-2013 σύμβασης προς την ΔΕΠΟΔΑΘ ΑΕ σε εφαρμογή του αρθρου 6 της ΕΣΥ.
Οι ερωτώντες βουλευτές
Καφαντάρη Χαρά
Γιάννης Σταθάς
Βαγγέλης Αποστόλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου