Ιδού ο Αρμαγεδών που πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε

Τι θα γίνει στην απευκταία περίπτωση που η Αθήνα δεν καταφέρει να καταλήξει σε συμφωνία με τους εταίρους την επόμενη εβδομάδα.
Οι εξελίξεις στο ελληνικό ζήτημα είναι ραγδαίες ενόψει των κρίσιμων συναντήσεων των υπουργών Οικονομικών και των ηγετών της ευρωζώνης τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες και με τις συσκέψεις και τις επαφές στο Μέγαρο Μαξίμου ενώ συνεδριάζει το κυβερνητικό συμβούλιο.

Η Αθήνα αναζητεί διέξοδο προκειμένου να αποφευχθεί ακόμη μια αποτυχημένη απόπειρα εξεύρεσης συμφωνίας τη Δευτέρα, καθώς ο χρόνος στενεύει, με πολλούς να κάνουν λόγο για τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας.

Ενδεικτικές του κλίματος είναι οι δηλώσεις του αντιπροέδρου της Κομισιόν Β. Ντομπρόβσκις ο οποίος υπογράμμισε ότι η ερχόμενη εβδομάδα είναι ουσιαστικά η τελευταία εβδομάδα για τη λήψη των αποφάσεων για το ελληνικό ζήτημα, καθώς το ελληνικό πρόγραμμα λήγει στις 30 Ιουνίου.

Μέρα με την ημέρα καθίσταται σαφές ότι εάν δεν υπάρξει συμφωνία άμεσα -τουτέστιν τις επόμενες ημέρες- τότε η χώρα θα περάσει πλέον σε αυτό που πολλοί αποκαλούν «αχαρτογράφητα νερά», με απρόβλεπτες συνέπειες για την ελληνική οικονομία.

Τυπικά, εάν δεν υπάρξει λευκός καπνός στις συναντήσεις Αθήνας-εταίρων τις επόμενες ημέρες, τότε η χώρα θα βρίσκεται χρηματοδοτικά στον αέρα από την 1η Ιουλίου. Δεν αποκλείεται ωστόσο οι εξελίξεις να επιταχυνθούν αν η κατάσταση στις ελληνικές τράπεζες ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Υπενθυμίζεται ότι μετά το κύμα εκροών που σημειώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, ζητήθηκε και δόθηκε από την ΕΚΤ έκτακτη ρευστότητα από τον ELA.


Σενάρια τρόμου στα συρτάρια της ΕΚΤ από το 2012

Όπως αποκάλυψαν πέρυσι οι Financial Times, ήδη από την περίοδο Μαϊου-Ιουνίου του 2012, όταν η ελληνική κρίση βρισκόταν στο ζενίθ της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε επεξεργαστεί το μυστικό «Σχέδιο Ζ» (Plan Z), το οποίο αφορούσε το ενδεχόμενο κατάρρευσης των ελληνικών τραπεζών, παύση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.

Το «Σχέδιο Ζ» ήταν -σύμφωνα με το ρεπορτάζ των FT- «ένα λεπτομερές κείμενο για το πώς θα ανοικοδομηθούν οι ελληνικές οικονομικές και χρηματοοικονομικές υποδομές, εάν η χώρα έφευγε από τη ζώνη του ευρώ».

Η προετοιμασία του ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2012 από περίπου 25 ειδικούς της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ και κορυφώθηκε τον Μάιο του ίδιου έτους.

Όπως αναφερόταν στο δημοσίευμα του FT o στόχος του σχεδίου δεν ήταν να ερευνηθούν οι τρόποι που θα ανάγκαζαν την Ελλάδα να φύγει από το ευρώ, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Ο Πίτερ Σπίγκελ -που υπέγραφε το σχετικό ρεπορτάζ- υποστηρίζε πως όσοι το επεξεργάστηκαν, ήθελαν να αποδείξουν στους υπέρμαχους του Grexit πως αυτή δεν θα ήταν μια απλή υπόθεση.

Η μυστικότητα του «Σχεδίου Ζ» ήταν τέτοια ώστε οι αξιωματούχοι που απασχολούνταν με αυτό δεν συνέταξαν ποτέ κανένα έγγραφο προκειμένου να αποφευχθούν οι διαρροές.


Τι περιελάμβανε το «Σχέδιο Ζ»

Το σχέδιο περιελάμβανε ένα λεπτομερή οδικό χάρτη για τη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας από το ευρώ στο εθνικό νόμισμα και την προστασία των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών από τον κίνδυνο μετάδοσης.

Προέβλεπε μεταξύ άλλων τη διακοπή της σύνδεσης των ελληνικών τραπεζών με ευρωσύστημα, περιορισμούς στις εκροές προς το εξωτερικό με συνοριακούς ελέγχους για την αποφυγή μαζικής φυγής κεφαλαίων αλλά και έκδοση ειδικών χρεωστικών σημειωμάτων (IOU) προκειμένου να αντιμετωπιστεί πρόσκαιρο το πρόβλημα ρευστότητας που θα αντιμετώπιζε η ελληνική οικονομία.

Ειδικότερα αναφερόταν σε σειρά μέτρων που αφορούσαν τη λειτουργία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος όπως για παράδειγμα τα εξής:

1) πλαφόν στις αναλήψεις ανά ήμερα, πρόσωπο και τράπεζα στο ύψος των 200 ευρώ

2) απαγόρευση διακοπής προθεσμιακών καταθέσεων

3) κατάθεση ειδικών δικαιολογητικών από τις επιχειρήσεις για ανάληψη των απαραίτητων χρημάτων για πληρωμή μισθών

4) μη εξαργύρωση επιταγών

5) ειδική διαδικασία για εξαγωγή χρημάτων στο εξωτερικό (για λόγους σπουδών ή νοσηλεία, κλπ)

Το παράδειγμα της Κύπρου, όπου εφαρμόστηκαν αρκετά από αυτά τα μέτρα, δίνει μια αίσθηση των συνεπειών που θα μπορούσαν να έχουν τέτοιες ρυθμίσεις στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας.


Το απευκταίο σενάριο

Εάν τα πράγματα φτάσουν στο απευκταίο αποτέλεσμα της μη-επίτευξης συμφωνίας μεταξύ Αθήνας και εταίρων και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφασίσει τη διακοπή της πρόσβασης των ελληνικών τραπεζών στον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας (ELA) -μια απόφαση για την οποία απαιτείται πλειοψηφία 2/3 στο ΔΣ της ΕΚΤ- τότε είναι πολύ πιθανό να προκύψει η ανάγκη άμεσης εφαρμογής τέτοιου είδους έκτακτων μέτρων.

Η τυπική διαδικασία για την λήψη απόφασης και την εφαρμογή τέτοιων μέτρων προβλέπει την εισήγηση τους από την Τράπεζα της Ελλάδας προς την κυβέρνηση και κατόπιν την έκδοση Πράξεως Νομοθετικού Περιεχομένου την οποία θα πρέπει να υπογράφει ο υπουργός Οικονομικών.

Σε περίπτωση που η ελληνική κυβέρνηση αρνηθεί να εκδώσει μια τέτοια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, τότε η Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών έχει τη δυνατότητα να προβεί για λίγες ημέρες σε υποχρεωτικό κλείσιμο των τραπεζικών καταστημάτων και περιορισμούς στις συναλλαγές προκειμένου να σταθεροποιήσει την κατάσταση.

Πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι μια τέτοια κίνηση δεν θα είναι καθόλου εύκολη ή ανώδυνη, καθώς εγκυμονεί ο κίνδυνος σωρείας νομικών προσφυγών κατά των Τραπεζών.