72 χρόνια από τη σφαγή του Διστόμου

Η φωτογραφία της μαυροφορεμένης Μαρίας Παντσίκα έγινε η αφορμή, για να μάθουν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ μια από τις μεγαλύτερες θηριωδίες των ναζί στην Ελλάδα.

Τη σφαγή του Διστόμου στις 10 Ιουνίου του 1944.

Η γερμανική επιχείρηση εκκαθάρισης των ανταρτών μετατράπηκε σε γενοκτονία κατά των κατοίκων του χωριού. Οι Γερμανοί πίστευαν ότι οι Διστομίτες βοηθούσαν τους αγωνιστές του ΕΛ.ΑΣ., που λίγες ώρες πριν, στο Στείρι Βοιωτίας, είχαν σκοτώσει 40 άνδρες των SS. Τα αντίποινα κράτησαν μέχρι το βράδυ.

Οι αδίστακτοι ναζί εκτέλεσαν 228 Έλληνες, εκ των οποίων οι 117 ήταν γυναίκες και 117 άνδρες. Ανάμεσά τους βρέφη, παιδιά και έφηβοι. Η πασίγνωστη φωτογραφία τραβήχτηκε δύο μήνες αργότερα από την σφαγή, από τον ανταποκριτή του περιοδικού LIFE, Dmitri Κessel.

Δημοσιεύθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 1944 υπό τον τίτλο «Τι έκαναν οι Γερμανοί στην Ελλάδα» και στη λεζάντα έγραφε: «Η Μαρία Παντίσκα ακόµη κλαίει µε λυγµούς, δύο μήνες αφότου οι Γερµανοί σκότωσαν τη μητέρα της, σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστοµο».

Το πρωί της 10ης Ιουνίου 1944 γερμανική στρατιωτική φάλαγγα των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά για την Αράχωβα, με σκοπό την εκκαθάριση της περιοχής από τις αντάρτικες δυνάμεις. Στο Δίστομο ενώθηκε με άλλη γερμανική ομάδα που είχε ξεκινήσει από την Άμφισσα και προχώρησαν προς το Στείρι. Οι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μην απομακρυνθούν από το χωριό, μέχρι την επιστροφή των γερμανικών δυνάμεων.

Στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί δέχθηκαν επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Μετά από σύντομη, αλλά σφοδρή μάχη, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 15 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες. Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε 6 νεκρούς και 15 τραυματίες.

Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν. Με διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα. Μεταξύ των νεκρών, 45 παιδιά και έφηβοι και 20 βρέφη.

Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.

Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.