Από τον Ησίοδο στον Αϊνστάιν

«Εν αρχή ην το Χάος» έλεγε ο μεγάλος ποιητής Ησίοδος στη «Θεογονία» του κάπου στο 750 π.Χ., και για τη δημιουργία του κόσμου μας τρία είναι τα στοιχεία που πρέπει να συνυπάρχουν. Το Χάος, η Γαία και ο Έρωτας. Ο Έρωτας δεν γεννά αλλά ενθαρρύνει και διευκολύνει τη γέννηση και τη δημιουργία. Από το Χάος γεννήθηκαν το Έρεβος και η Νύχτα, ενώ τα παιδιά τους ήταν ο Αιθέρας και η Ημέρα.

Τα λόγια του Ησίοδου, ειδικά στις μέρες μας, μπορεί να ακούγονται ιδιαιτέρως περίεργα και
«μυθολογικά», αποτελούν ωστόσο την πρώτη προσπάθεια να εξηγηθεί η δημιουργία του κόσμου. Να αναζητηθούν οι διαδικασίες από τις οποίες προήλθε το σύμπαν και ότι περιλαμβάνεται σε αυτό.

Ο Ησίοδος είναι στην ουσία ο άνθρωπος που, μέσω των προβληματισμών του για τη δημιουργία του κόσμου, έθεσε τα θεμέλια για αυτό που ονομάζουμε σήμερα παρατήρηση και επιστήμη. Θεμέλια πάνω στα οποία άρχισαν να «χτίζουν» οι φιλόσοφοι που έζησαν πριν από τον μεγάλο φιλόσοφο Σωκράτη και φέρουν το όνομα «προσωκρατικοί».

Οι προσωκρατικοί συνδύασαν τη φιλοσοφία με την επιστήμη στην προσπάθεια να βρουν την αλήθεια και να αποκτήσουν τη γνώση για την αρχή ή την ουσία του κόσμου. Υπήρξαν ποιητές, νομοθέτες και πολιτικοί αλλά κυρίως επιστήμονες αφού ασχολήθηκαν με την αστρονομία, τη γεωμετρία και τα μαθηματικά.

Ασχολήθηκαν με την κοσμολογία και προσπάθησαν να κατανοήσουν και να αναλύσουν του νόμους της φύσης, επιδιώκοντας να βρουν την πρωταρχική αιτία, ουσία ή αρχή του κόσμου αλλά και τη δομή του κόσμου. Οι εξηγήσεις τους για τον κόσμο στηρίχθηκαν στην παρατήρηση και σε λογικές μεθόδους.

​Ο Στράτος Θεοδοσίου αναφέρεται στους αρχικούς προβληματισμούς των φιλοσόφων περί κόσμου και σκιαγραφεί τη «γέφυρα» μεταξύ αυτών και των πρόσφατων επιστημονικών ανακαλύψεων, οι οποίες, όπως θα διαπιστώσετε, δεν απέχουν και πολύ αυτά που υποστήριζαν οι προσωκρατικοί χιλιάδες χρόνια πριν...Οι πιο σημαντικοί από αυτούς ήταν ο Θαλής ο οποίος υποστήριζε ότι αρχή όλων των πραγμάτων είναι το νερό, ο Αναξίμανδρος ο οποίος είναι πρώτος που κάνει λόγο για το «άπειρο», ο Αναξιμένης που υποστηρίζει ότι όπως η ψυχή μας που είναι αέρας, μας συγκρατεί, έτσι πνεύμα και αέρας συγκρατεί τον κόσμο όλο και ο Ηράκλειτος, υποστηρικτής της άποψης ότι όλα ανταλλάσσονται με τη φωτιά και η φωτιά με όλα.

Εξέχουσα θέση στο Πάνθεον των πρώτων φιλοσόφων-επιστημόνων κατέχει και ο μαθητής του Λεύκιππου, Δημόκριτος. Ο Δημόκριτος πίστευε ότι η ύλη αποτελείτο από αδιάσπαστα, αόρατα στοιχεία, τα άτομα. Επίσης ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι ο Γαλαξίας είναι το φως από μακρινά αστέρια. Ήταν ανάμεσα στους πρώτους που ανέφεραν ότι το σύμπαν έχει και άλλους «κόσμους» και μάλιστα ορισμένους κατοικημένους. Ο Δημόκριτος ξεκαθάριζε ότι το κενό δεν ταυτίζεται με το τίποτα, είναι δηλαδή κάτι το υπαρκτό.

Πόσο όμως επηρέασαν οι απόψεις αυτών των μεγάλων ανδρών του σύγχρονους ερευνητές; Οι παρατηρήσεις και τα έργα τους ανταποκρίνονταν τελικά στην πραγματικότητα ή ήταν λάθος;

Σε αυτές και άλλες ερωτήσεις απάντησε, μιλώντας στο zougla.gr, ο Πρόεδρος της Ένωσης των Ελλήνων Φυσικών και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Στράτος Θεοδοσίου.

Ο κ. Θεοδοσίου αναφέρεται στους αρχικούς προβληματισμούς των φιλοσόφων περί κόσμου και σκιαγραφεί τη «γέφυρα» μεταξύ αυτών και των πρόσφατων επιστημονικών ανακαλύψεων, οι οποίες, όπως θα διαπιστώσετε, δεν απέχουν και πολύ αυτά που υποστήριζαν οι προσωκρατικοί χιλιάδες χρόνια πριν...
zougla.gr