..
Ποιο ήταν το περιβόητο σχέδιο Μάρσαλ που που ξεκίνησε μετά τον πόλεμο για την Ευρωπη ως αποτέλεσμα της εξωτερικής πολιτικής των Η.Π.Α. και της αντίληψης ότι η επικράτηση του κομμουνισμού θα αποτελούσε κίνδυνο για τα συμφέροντα και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Επρόκειτο για οικονομική βοήθεια που χορηγήθηκε σε χώρες της Ευρώπης. Αποσκοπούσε αφενός στην τόνωση των οικονομιών τους, (που με σημαντικά δάνεια χρηματοδότησαν έτσι τις κατεστραμμένες από τον πόλεμο αγορές τους) και αφετέρου, εξυπηρετούσε άμεσα την αμερικανική εξωτερική πολιτική, που επιθυμούσε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να περιέλθουν οι χώρες αυτές, εξαιτίας ανέχειας, στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης. Η χορηγία της βοήθειας αυτής δεν έγινε με διμερείς διαδικασίες αλλά, με όρους που τέθηκαν από την Ουάσιγκτον. Αυτοί περιλάμβαναν την καταστολή των κομουνιστικών απειλών και την έμμεση περιστολή της ανεξαρτησίας των δικαιούχων κρατών, μιας και με όπλο το μπλοκάρισμα των πιστώσεων η αμερικανική ηγεσία μπορούσε να πιέσει τις κυβερνήσεις σε περίπτωση που αρνούνταν να ανταποκριθούν στις επιθυμίες της. Τον Ιούλιο του 1947 ιδρύθηκε η «Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Συνεργασία» (OEEC), που αποσκοπούσε στη διαχείριση του Σχεδίου Μάρσαλ, ενώ το 1949 ακολούθησε η ίδρυση από τους Σοβιετικούς του «Συμβουλίου Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας (COMECON).
Νωρίτερα στα τέλη Απριλίου του 1947, ο Αμερικανός υπουργός των Εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ, επιστρέφοντας από τη διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των μεγάλων δυνάμεων στη Μόσχα, έθεσε κατ' αρχήν το πρόβλημα της ευρωπαϊκής ανοικοδόμησης, επισημαίνοντας σε ραδιοφωνική ομιλία του ότι «η ανάκαμψη της Ευρώπης υπήρξε πολύ βραδύτερη από ό,τι αναμενόταν... Ο ασθενής καταρρέει ενώ οι γιατροί διαβουλεύονται...
Οποιαδήποτε ενέργεια είναι δυνατή για την αντιμετώπιση των πιεστικών προβλημάτων πρέπει να αναληφθεί χωρίς καθυστέρηση».
Η ραδιοφωνική ομιλία του Απριλίου ήταν ο προάγγελος του σχεδίου Μάρσαλ, που βέβαια είχε πολιτικούς στόχους και φυσικά οικονομικούς.
Το σχέδιο Μάρσαλ στόχευε αναμφίβολα στην εξασθένιση της επιρροής της ΕΣΣΔ, αλλά θα λειτουργούσε καλύτερα από προπαγανδιστικής πλευράς αν παρουσιαζόταν σαν «κάτι θετικό και ελκυστικό και όχι μόνο σαν αντικομμουνισμός». Ηδη υπήρχαν «ενδείξεις καχυποψίας και σκεπτικισμού» στον τρόπο που «οι ξένοι λαοί αρχίζουν να βλέπουν την αμερικανική βοήθεια».
Στην ομιλία του στο Χάρβαρντ στις 5 Ιουνίου 1947, ο Μάρσαλ, εκθέτοντας το σχέδιό του, τόνισε ότι «η παγκόσμια κατάσταση ήταν πολύ σοβαρή». Οι απαιτήσεις της Ευρώπης για την κάλυψη αναγκών πρώτης ανάγκης τα επόμενα «τρία ή τέσσερα χρόνια, κυρίως από την Αμερική, ήταν πολύ μεγαλύτερες» από την αγοραστική της δύναμη σε ρευστό χρήμα.
Υπήρχε μια αλληλοεξάρτηση των οικονομικών των ΗΠΑ και της Ευρώπης και η μη ευρωπαϊκή ανάκαμψη θα είχε «συνέπειες στην οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών». Λόγοι οικονομικοί επέβαλαν τη βοήθεια προς την Ευρώπη, ώστε να ξαναλειτουργήσει ομαλά η αγορά της. Η Ευρώπη, παραδοσιακά, ήταν ο καλύτερος πελάτης των βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων των ΗΠΑ.
Οαληθινός προάγγελος του σχεδίου Μάρσαλ ήταν το δόγμα Τρούμαν για τη βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία, γι' αυτό εκπρόσωπος της αμερικανικής διοίκησης πρότεινε «την επεξεργασία του ελληνο-τουρκικού μας προγράμματος προς μια κατανοητή δήλωση εξωτερικής πολιτικής», όπου θα προβαλλόταν «η επέκταση της βοήθειας» από τις ΗΠΑ «προς τις ξένες χώρες γενικότερα».
Πρώτοι παραλήπτες της βοήθειας που παρείχε το σχέδιο Μάρσαλ, ήταν οι χώρες που κατά τη γνώμη της Αμερικανικής ηγεσίας κινδύνευαν άμεσα από την εξάπλωση του κομμουνισμού δηλαδή, της Ελλάδας και της Τουρκίας. Ήδη την ίδια περίοδο, δηλαδή αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, στην Ελλάδα, κομμουνιστές αντάρτες είχαν έρθει σε ένοπλη αντιπαράθεση ενάντια στην φιλομοναρχική κυβέρνηση η οποία υποστηριζόταν από τους Βρετανούς που διατηρούσαν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις στην χώρα.
Η οικονομική βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ διαιρέθηκε ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες, βασισμένη στο "κατά κεφαλήν" εισόδημα. Περισσότερη ενίσχυση δόθηκε στις μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις, καθώς επικρατούσε η άποψη ότι η αποκατάστασή τους ήταν στοιχειώδης για την γενική αναβίωση της Ευρώπης. Ακόμη, περισσότερη "κατά κεφαλήν" βοήθεια δόθηκε στους Συμμάχους του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ λιγότερη δόθηκε σε αυτούς που αποτελούσαν τις Δυνάμεις του Άξονα, ή σε αυτούς που απλώς παρέμειναν ουδέτεροι.
cretalive.gr
Ποιο ήταν το περιβόητο σχέδιο Μάρσαλ που που ξεκίνησε μετά τον πόλεμο για την Ευρωπη ως αποτέλεσμα της εξωτερικής πολιτικής των Η.Π.Α. και της αντίληψης ότι η επικράτηση του κομμουνισμού θα αποτελούσε κίνδυνο για τα συμφέροντα και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Επρόκειτο για οικονομική βοήθεια που χορηγήθηκε σε χώρες της Ευρώπης. Αποσκοπούσε αφενός στην τόνωση των οικονομιών τους, (που με σημαντικά δάνεια χρηματοδότησαν έτσι τις κατεστραμμένες από τον πόλεμο αγορές τους) και αφετέρου, εξυπηρετούσε άμεσα την αμερικανική εξωτερική πολιτική, που επιθυμούσε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να περιέλθουν οι χώρες αυτές, εξαιτίας ανέχειας, στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης. Η χορηγία της βοήθειας αυτής δεν έγινε με διμερείς διαδικασίες αλλά, με όρους που τέθηκαν από την Ουάσιγκτον. Αυτοί περιλάμβαναν την καταστολή των κομουνιστικών απειλών και την έμμεση περιστολή της ανεξαρτησίας των δικαιούχων κρατών, μιας και με όπλο το μπλοκάρισμα των πιστώσεων η αμερικανική ηγεσία μπορούσε να πιέσει τις κυβερνήσεις σε περίπτωση που αρνούνταν να ανταποκριθούν στις επιθυμίες της. Τον Ιούλιο του 1947 ιδρύθηκε η «Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Συνεργασία» (OEEC), που αποσκοπούσε στη διαχείριση του Σχεδίου Μάρσαλ, ενώ το 1949 ακολούθησε η ίδρυση από τους Σοβιετικούς του «Συμβουλίου Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας (COMECON).
Νωρίτερα στα τέλη Απριλίου του 1947, ο Αμερικανός υπουργός των Εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ, επιστρέφοντας από τη διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των μεγάλων δυνάμεων στη Μόσχα, έθεσε κατ' αρχήν το πρόβλημα της ευρωπαϊκής ανοικοδόμησης, επισημαίνοντας σε ραδιοφωνική ομιλία του ότι «η ανάκαμψη της Ευρώπης υπήρξε πολύ βραδύτερη από ό,τι αναμενόταν... Ο ασθενής καταρρέει ενώ οι γιατροί διαβουλεύονται...
Οποιαδήποτε ενέργεια είναι δυνατή για την αντιμετώπιση των πιεστικών προβλημάτων πρέπει να αναληφθεί χωρίς καθυστέρηση».
Η ραδιοφωνική ομιλία του Απριλίου ήταν ο προάγγελος του σχεδίου Μάρσαλ, που βέβαια είχε πολιτικούς στόχους και φυσικά οικονομικούς.
Το σχέδιο Μάρσαλ στόχευε αναμφίβολα στην εξασθένιση της επιρροής της ΕΣΣΔ, αλλά θα λειτουργούσε καλύτερα από προπαγανδιστικής πλευράς αν παρουσιαζόταν σαν «κάτι θετικό και ελκυστικό και όχι μόνο σαν αντικομμουνισμός». Ηδη υπήρχαν «ενδείξεις καχυποψίας και σκεπτικισμού» στον τρόπο που «οι ξένοι λαοί αρχίζουν να βλέπουν την αμερικανική βοήθεια».
Στην ομιλία του στο Χάρβαρντ στις 5 Ιουνίου 1947, ο Μάρσαλ, εκθέτοντας το σχέδιό του, τόνισε ότι «η παγκόσμια κατάσταση ήταν πολύ σοβαρή». Οι απαιτήσεις της Ευρώπης για την κάλυψη αναγκών πρώτης ανάγκης τα επόμενα «τρία ή τέσσερα χρόνια, κυρίως από την Αμερική, ήταν πολύ μεγαλύτερες» από την αγοραστική της δύναμη σε ρευστό χρήμα.
Υπήρχε μια αλληλοεξάρτηση των οικονομικών των ΗΠΑ και της Ευρώπης και η μη ευρωπαϊκή ανάκαμψη θα είχε «συνέπειες στην οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών». Λόγοι οικονομικοί επέβαλαν τη βοήθεια προς την Ευρώπη, ώστε να ξαναλειτουργήσει ομαλά η αγορά της. Η Ευρώπη, παραδοσιακά, ήταν ο καλύτερος πελάτης των βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων των ΗΠΑ.
Οαληθινός προάγγελος του σχεδίου Μάρσαλ ήταν το δόγμα Τρούμαν για τη βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία, γι' αυτό εκπρόσωπος της αμερικανικής διοίκησης πρότεινε «την επεξεργασία του ελληνο-τουρκικού μας προγράμματος προς μια κατανοητή δήλωση εξωτερικής πολιτικής», όπου θα προβαλλόταν «η επέκταση της βοήθειας» από τις ΗΠΑ «προς τις ξένες χώρες γενικότερα».
Πρώτοι παραλήπτες της βοήθειας που παρείχε το σχέδιο Μάρσαλ, ήταν οι χώρες που κατά τη γνώμη της Αμερικανικής ηγεσίας κινδύνευαν άμεσα από την εξάπλωση του κομμουνισμού δηλαδή, της Ελλάδας και της Τουρκίας. Ήδη την ίδια περίοδο, δηλαδή αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, στην Ελλάδα, κομμουνιστές αντάρτες είχαν έρθει σε ένοπλη αντιπαράθεση ενάντια στην φιλομοναρχική κυβέρνηση η οποία υποστηριζόταν από τους Βρετανούς που διατηρούσαν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις στην χώρα.
Η οικονομική βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ διαιρέθηκε ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες, βασισμένη στο "κατά κεφαλήν" εισόδημα. Περισσότερη ενίσχυση δόθηκε στις μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις, καθώς επικρατούσε η άποψη ότι η αποκατάστασή τους ήταν στοιχειώδης για την γενική αναβίωση της Ευρώπης. Ακόμη, περισσότερη "κατά κεφαλήν" βοήθεια δόθηκε στους Συμμάχους του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ λιγότερη δόθηκε σε αυτούς που αποτελούσαν τις Δυνάμεις του Άξονα, ή σε αυτούς που απλώς παρέμειναν ουδέτεροι.
cretalive.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου