Ένα ξεχασμένο νεκροταφείου, 180 Ελλήνων πεσόντων από τον πόλεμο του ‘40

Η πυραμίδα 24 και το νεκροταφείο

Δίπλα ακριβώς στην Πυραμίδα υπ. αρ. 24, απ’ τη σειρά των πυραμίδων που οριοθετούν τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με την αλβανική επικράτεια, υπάρχει εγκαταλειμμένο νεκροταφείο. Όχι απλώς τόπος ενταφίασης αλλά σχεδόν κανονικό νεκροταφείο. Πληροφορίες που είχαμε συλλέξει και περισσότερο ομολογίες ηλικιωμένων ανθρώπων οδήγησαν την πορεία μας εκεί στα στενά του Μπογάζι, απέναντι απ’ τους Γεωργουτσάτες και ανάμεσα στο χωριό Ραντάτες και Άνω Επισκοπή. Εκεί όπου σταματάει το όρος Μπουρέτο και που στο βάθος είναι το πρώτο χωριό της ελληνικής επικράτειας, το Ορεινό. Εγκαταλειμμένοι στη σιωπή τους,είναι ίσως ..
.. απ’ τους πρώτους ήρωες που έπεσαν στις μάχες με τους Ιταλούς σε «ξένο» έδαφος. Διότι ξένο δεν είναι, απλώς για την αυστηρή των συγκυριών γλώσσα της οριοθέτησης των συνόρων…
Τα ονόματα αυτών των πεσόντων ελλήνων στρατιωτικών όταν άρχισε πλέον η αντεπίθεση επί των εισβολέων Ιταλών, αφού η άμυνα στη γραμμή του Καλπακίου είχε αποδώσει πλέον, όπως μπορέσαμε να τα συλλέξουμε απ’ τον κατάλογο που είχε το 1996 δημοσιεύσει η «Καθημερινή», τα δημοσιεύουμε πιο κάτω. Σαν ένα μνημόσυνο απλό. Έστω και για να μην μνημονεύονται πλέον ως άγνωστος έλληνας στρατιωτικός. Ή και για να παρακινήσουμε εάν υπάρχουν συγγενείς που τους ψάχνουν… Γιατί το αξίζουν!

Η Πυραμίδα 24 στα ελληνο-αλβανικά σύνορα

Άρχιζε η καταδίωξη και η συνέχεια των πολεμικών πράξεων επί του εδάφους της Βορείου Ηπείρου και απ’ τον κατάλογο αυτό του ΓΕΣ προκύπτει ότι όλοι οι προαναφερθέντες και άλλοι ενδεχομένως που διαφεύγουν έπεσαν σε μάχες για την κατάκτηση του υψώματος 1488 και εκείνου 669 για τον έλεγχο της διάβασης αυτής, του Μπογάζι, απ’ όπου στη συνέχεια θα διέρχονταν περισσότερα στρατεύματα για τις ανάγκες του μετώπου. Οι μάχες είχαν ένταση και ήταν φονικές. Όλοι οι φονευθέντες στρατιώτες και αξιωματικοί έπεσαν μεταξύ 2,3 και 4 Δεκεμβρίου. Και κηδεύτηκαν εκεί… Στο μεταίχμιο. Μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.
Η θέση του νεκροταφείου, περιφραγμένου με πρόχειρο πλην όμως όμορφο τοίχο πέτρινο, 30μΧ30 περίπου είναι ακριβώς στην ευθεία που ορίζει η Πυραμίδα αρ. 24. Στο πρανές ενός λόφου που μάλλον με τη λογική της ροής των υδάτων μάλλον θα είναι εντός των εδαφών της σημερινής αλβανικής επικράτειας. Και πάνω στην κορυφή του λόφου το Ελληνικό στρατιωτικό Φυλάκιο. Λες να γνώριζαν τόσα χρόνια οι στρατιώτες που φυλούσαν και υπηρετούσαν εκεί τόσες δεκαετίες στη σειρά ότι ακριβώς κάτω στα πόδια τους αναπαύονται πεσόντες που έπεσαν για την Ελευθερία.

Πάνω από το νεκροταφείο το ελληνικό φυλάκιο

Και έχει και άλλους συμβολισμούς η τοποθεσία αυτή του ενταφιασμού. Ότι έπεσαν και για την αποκατάσταση μιας ιστορικής αδικίας που έγινε με μας εδώ. Ότι έπεσαν επιπλέον όχι μόνο για την ελευθερία της Ελλάδας αλλά και για την αξιοπρέπεια και άλλων λαών της περιοχής. Για την αξιοπρέπεια της Ευρώπης όλης που δεν έπρεπε να υποκύψει στο τέρας του φασισμού που πλανιόνταν πάνω της. Έπεσαν για να δώσουν και στον Αλβανικό λαό παράδειγμα ηρωισμού και αντίστασης …
Και παραμένουν εκεί τόσες δεκαετίες μετά. Μας περιμένουν τώρα που μάθαμε γι’ αυτούς. Η σιωπή τους έσπασε. Βέβαια στις ψυχές και τις καρδιές μας μιλούσαν πάντοτε μέσα απ’ τις μνήμες, απ’ τις διηγήσεις των μεγαλύτερων απ’ τις εκδηλώσεις που διοργανώνουμε κάθε χρόνο και τους μνημονεύουμε. Αλλά τώρα μας περιμένουν να τους επισκεφθούμε και εκεί στα στενά του Ραντατίου, σε μια τόσο εύκολη στην πρόσβαση τοποθεσία τόσο απ’ την Ελλάδα όσο και τη Δερόπολη. Οφείλουμε να πάμε και να περιποιηθούμε το Νεκροταφείο τους. Τώρα μάθαμε τόσα πολλά και περισσότερα θα πρέπει να διδαχτούν οι μέλλουσες γενιές .

Βουλιράτι  1991. Μετά την πτώση του

Κομουνισμού Βορειοηπειρώτες τιμούν

για πρώτη φορά τους ήρωες του ’40

Γιατί εμείς έχουμε υπόψη μας το Μπογάζι ως σημείο που επιχειρούσαν να δραπετεύσουν τα μαύρα χρόνια των διωγμών και ακούγαμε τα πολυβόλα των βόρειων συνοροφυλάκων να κόβουν τη ζωή στη μέση των τολμηρών που επιχειρούσαν να εγκαταλείψουν τον κομμουνιστικό «παράδεισο». Και μετά όλα τα χρόνια της μετακομμουνιστικής περιόδου να περνούν από κει δεκάδες χιλιάδες Βορειοηπειρώτες και Αλβανοί πρόσφυγες που αναζητούσαν από εκείνα τα στενά μια καλύτερη οικονομική μοίρα στην Ελλάδα.
Αλλά βλέπεις εκείνα τα στενά έχουν και ένα άλλο μυστικό που μας κάνει περίφανους σαν Έλληνες.



Έπεσαν στο Μπουρέτο, Δεκέμβριος 1940
Αραπογράννης Απόστολος του Νικ. Στρ. 36ου Σ. Π.
Βελέντζας Σεραφείμ του Γεωργίου Στρ. 40ου Συντ. Ευζώνων
Βερύκιος Κωνσταντίνος του Γεωργίου Ανθ/στης 40ου Συντ. Ευζώνων
Γκαραγκούνης Δημήτριος του Ιωάννη Στρ. 15ου Σ. Π.
Γκόγκος Ευάγγελος του Ιωάννη Στρ. 15ου Σ. Π.
Γκιούλος Σταύρος του Νικολάου Στρ. 36ου Σ. Π.
Γκόγκος Ευάγγελος του Ιωάννη Στρ. 15ου Σ. Π.
Ζαχάρης Αντώνιος του Δημητρίου Στρ. 40ου Συντ. Ευζώνων
Καζακόπολουλος Λεωνίδας του Αποστ. Ανθ/στης 42ου Συντ. Ευζώνων
Καντερές Χρήστος του Ιωάννη Στρ. 42ου Συντ. Ευζώνων
Καραγκούνης Δημήτριος του Ιωάννη Στρ. 15ου Σ. Π.
Κιτσάρας Δημήτριος του Θωμά Στρ. 15ου Σ. Π.
Κοντός Πολύβιος του Γεωργίου Δ/νέας 12ου Σ. Π.
Κορομπίλης Κωνσταντίνος του Νικ. Στρ. 40ου Συντ. Ευζώνων
Κουτσάφτης Παναγιώτης του Νικ. Ανθ/γος 42ου Συντ. Ευζώνων
Λαδόπουλος Βασίλειος του Σπυρίδωνα Δ/νέας 15ου Σ. Π.
Λάτας Χρήστος του Δημητρίου Στρ. 42ου Συντ. Ευζώνων
Λιόντος Κωνσταντίνος του Δημητρίου Δ/νέας 15ου Σ. Π.
Λογοθέτης Σωτήριος του Γεωργίου Λοχίας 42ου Συντ. Ευζώνων
Μανούσης Λάζαρος του Ευαγγέλου Δ/νέας 15ου Σ. Π.
Μαυραγάνης Δημήτριος του Κων. Λοχαγός 36ου Σ. Π.
Μιχελής Απόστολος του Δημ. Στρ. 42ου Συντ. Ευζώνων
Μολιώτης Γεώργιος του Ιωάννη Στρ. 42ου Συντ. Ευζώνων
Μυλωνάς Γεώργιος του Κων. Στρ. 15ου Σ. Π.
Μυλωνάς Θωμάς του Αποστόλου Στρ. 40ου Συντ. Ευζώνων
Νάσης Πέτρος του Δημητρίου Ανθ/γος 36ου Σ. Π.
Ντούγιας Σπυρίδων του Σωτηρίου Στρ. 15ου Σ. Π.
Παλόδιος Γεώργιος του Κων. Λοχίας 15ου Σ. Π.
Παπαδόπουλος Ανδρέας του Δημ. Δ/νέας 42ου Συντ. Ευζώνων
Παπαρούνας Σταύρος του Αναστασίου Στρ. 15ου Σ. Π.
Παπάς Ιωάννης του Βασιλείου Στρ. 15ου Σ. Π.
Παπασταθόπουλος Ιωάννης του Ευαγγ. Ανθ/γος 42ου Συντ. Ευζώνων
Σαρής Νικόλαος του Παναγιώτη Ανθ/γος 15ου Σ. Π.
Σταθόπουλος Ανδρέας του Αθαν. Στρ. ΙΙΙ Λόχου Πολ/λων
Στεφανής Βλάσσιος του Λεωνίδα Στρ. 36ου Σ. Π.
Τάμος (ή Παπατάγος) Ευάγγελος του Σωτ. Στρ. 42ου Συντ. Ευζώνων
Τασιάκος Ηλίας του Ευθυμίου Στρ. 36ου Σ. Π.
Τζώνης Αθανάσιος του Ιωάννη Ανθ.στης 42ου Συντ. Ευζώνων
Τσαούσης Αναστάσιος του Γεωργίου Ανθ/γος 42ου Συντ. Ευζώνων
Φώτου Νικόλαος του Μάνθου Λοχίας 15ου Σ. Π.
Χρόνας Στέργιος του Νικολάου Στρ. 15ου Σ. Π.

Πηγή: Βορειοηπειρώτης