ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΙΩΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ : Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΤΑΝΑΓΡΑΣ 457 π.Χ.

Μετά τη μάχη στις Πλαταιές, η ταπεινωμένη Θήβα έχασε για αρκετό καιρό την ηγεμονία της στην υπόλοιπη Βοιωτία. Οι Πλαταιές και οι Θεσπιές, καμένες και κατεστραμμένες από τους Πέρσες, ανοικοδομήθηκαν με τη συνδρομή των Αθηναίων και συνέχισαν να είναι σύμμαχοι τους.

Την εξουσία στη Θήβα δεν την είχαν τότε οι ολιγαρχικοί, που έχασαν πια κάθε δύναμη επειδή μήδισαν, αλλά μια καινούρια παράταξη που εργαζόταν για να αυξήσει τη δύναμη της Θήβας σε τέτοιον βαθμό ώστε, αναλαμβάνοντας την ηγεμονία των πόλεων της Βοιωτίας, να αντιμετωπίσει την πρόοδο της Αθήνας στη Στερεά Ελλάδα. Έτσι είχαν τα πράγματα όταν οι Σπαρτιάτες έστειλαν στρατό για να βοηθήσει τους Δελφούς και να πολεμήσει με τους Φωκείς.

Όταν οι Σπαρτιάτες νίκησαν τους Φωκείς και θέλησαν να επιστρέψουν στη Σπάρτη, Βρήκαν τον Κρισαίο Κόλπο κατειλημμένο από τους Αθηναίους, όπως επίσης και τα περάσματα του Κιθαιρώνα και της Μεγαρίδας. Έτσι αναγκάστηκαν να μείνουν στη Βοιωτία μέχρι να εξομαλυνθεί η κατάσταση και σκέφτονταν ποιος θα ήταν ο πιο σίγουρος τρόπος για να επιστρέψουν στη πατρίδα τους.

Μένοντας στη Βοιωτία αποφάσισαν να βοηθήσουν τους Θηβαίους να αποκτήσουν πάλι την ηγεμονία των Βοιωτικών πόλεων, ώστε να τους αντιτάσσουν μελλοντικά στους Αθηναίους. Στρατοπεδεύοντας κοντά στην Τανάγρα, προστάτευσαν τους Θηβαίους που τότε μεγάλωναν τον περίβολο της πόλης τους, δηλαδή τα εξωτερικά τείχη της Θήβας, και ανάγκασαν τις Βοιωτικές πόλεις να υποταχθούν σε αυτούς.(Διόδωρος Σικελιώτης,11.81 Κούρτιος, τομ. Β’, σελ.548)

Όταν οι Αθηναίοι έμαθαν γι’ αυτά και για τις συνεννοήσεις τους με τους αριστοκρατικούς στην Αθήνα, που σκόπευαν να καταλύσουν τη δημοκρατία, εισέβαλαν πανδημεί στη Βοιωτία, με τη βοήθεια 1000 Αργείων και άλλων συμμάχων, συγκεντρώνοντας συνολικά 14 χιλιάδες άντρες και ένα ισχυρό σώμα Θεσσαλών ιππέων. Οι Σπαρτιάτες με τους Θηβαίους περίμεναν τους Αθηναίους παραταγμένοι στην κοιλάδα του Ασωπού, έξω από τη Τανάγρα. Εκεί έγινε μεγάλη και πεισμωμένη μάχη, όπου για πρώτη φορά ήρθαν αντιμέτωπες σε ανοικτό πεδίο η Αθήνα και η Σπάρτη. Η μάχη αυτή, που για αρκετό διάστημα ήταν αμφίρροπη, κρίθηκε τελικά, μετά την λιποταξία των Θεσσαλών ιππέων, υπέρ των Σπαρτιατών και των θηβαίων. Για τη νίκη αυτή οι Λακεδαιμόνιοι αφιέρωσαν στο ναό του ολυμπίου Διός μια χρυσή ασπίδα με το ακόλουθο επίγραμμα:
Ναός μέν φιάλαν χρυσέαν έχει, εκ δε Τανάγρας
τοί Λακεδαιμόνιοι συμμαχία τ’ ανέθεν
δώρον απ’ Αργείων και Αθαναίων και Ιώνων,
τάν δεκάταν νίκας είνεκα τω πολέμω (Παυσ., 5.10.4).

Στη μάχη αυτή ήρθε να πάρει μέρος και ο Κίμωνας που βρισκόταν στην εξορία.
Επειδή όμως η βουλή των Αθηναίων δεν του επέτρεψε να συμμετάσχει, εκείνος όρκισε φεύγοντας τους φίλους του να πολεμήσουν με ανδρεία και να διαψεύσουν με τη στάση τους την υποψία του λακωνισμού. Αυτοί πήραν τη πανοπλία του και αγωνίστηκαν με τέτοια αυτοθυσία, ώστε όλοι, 100 περίπου, βρήκαν θάνατο ηρωικό.