ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

Τοπωνύμια είναι τα ονόματα των πόλεων των κωμοπόλεων ,των χωριών , και των συνοικιών με τα οποία δηλώνουμε τον τόπο ή μέρος αυτού , όπως ΑΘΗΝΑ , ΠΑΤΡΑ , ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ , ΧΙΟΣ , ΛΙΒΑΔΕΙΑ , ΘΗΒΑ ΧΑΛΚΙΔΑ , ΤΑΝΑΓΡΑ .

1) Τα Ελληνικά τοπωνύμια άλλα προήλθαν από τους αρχαίους χρόνους όπως ( ΑΘΗΝΑ , ΣΠΑΡΤΗ , ΘΗΒΑ , ΚΟΡΙΝΘΟΣ , ΧΑΛΚΙΔΑ , ΤΑΝΑΓΡΑ ).
2) Εκ της φύσεως και διαπλάσεως του εδάφους όπως ( ΚΑΜΠΟΣ , ΜΑΚΡΥΚΑΜΠΟΣ , ΒΑΘΥΛΑΚΟΣ ) .
3) Από το χρώμα του εδάφους όπως ( ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΟΣ , ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΣ , ΚΟΚΚΙΝΙΑ , ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΛΙΘΑΡΙ ) .
4) Εκ των διαφόρων τύπων ευρισκομένων ή ρεόντων υδάτων όπως ( ΛΙΜΝΙΑ , ΛΙΜΝΗ , ΠΑΡΑΛΙΜΝΗ , ΓΛΥΚΟΝΕΡΙ , ΓΛΥΚΟΒΡΥΣΗ , ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ ).
5) Εκ των φυομένων δένδρων και των εν γένει φυτών και καρπών αυτών όπως δενδρώνυμα , φυτώνυμα , καρπώνυμα τοπωνύμια ( ΚΕΡΑΣΟΥΣ , ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ , ΑΧΛΑΔΟΚΑΜΠΟΣ , ΘΡΟΥΜΜΠΕΡΗ , ΚΛΗΜΑΤΕΡΗ , ΚΥΔΩΝΙΑ , ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ , ΜΟΝΟΔΕΝΔΡΙ ) .
6) Εκ των διαφόρων τόπων που συχνάζουν τα ζώα Ζωώνυμα τοπωνύμια όπως (Αετοράχη , Αηδονοράχη , Αετοκούκουλο ) .
7) Εκ του κυριωτέρου και συνηθεστέρου επαγγέλματος των κατοικούντων στο χωριό κατοίκων όπως ( ΕΡΓΑΤΕΣ , ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ , ΧΑΛΚΙΑΔΕΣ ) .
8) Εκ των ονομάτων των ιδρυτών των χωριών όπως ( ΜΠΡΑΤΣΙ – από τον ΜΠΑΡΤΣΙ – ΤΟΝΤΟΡ .
9) Ονόματα από ξένες τοπωνυμίες που προσλήφθηκαν από τις νέες γλώσσες σε διάφορες εποχές της Εθνικής ιστορίας .
Έτσι λοιπόν έχουμε από την εποχή της Φραγκοκρατίας τις ονομασίες ( ΑΝΤΡΑΒΙΔΑ , ΓΛΑΡΕΝΤΖΑ ) .

Σλαβικές όπως ( ΑΡΑΧΩΒΑ , ΧΕΛΜΟΣ )

Ιταλικές όπως Σπιναλόγκα .
Αρβανίτικες όπως ( ΛΙΟΣΙΑ , ΣΠΑΤΑ , ΤΑΤΟΪ .
Τούρκικες όπως Δερβενάκια , Ρούμελη .
10 ) Από τον σχηματισμό οικισμών όπως Σχηματάρι .
Παίρνοντας λοιπόν αφορμή την ετυμολογία της λέξεως τοπωνύμιο , και τις ρίζες του καθενός μας , ας κάνουμε μια μικρή αναφορά στις παλιές ονομασίες των χωριών του νομού μας , και όχι μόνο .

Για την επαρχία Λιβαδειάς , κατά αλφαβητική σειρά έχουμε τα χωριά

1) ΑΓΟΡΙΑΝΗ ------------- ( ΑΓΙΑ – ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ)
2) ΒΕΛΗ ---------------------( ΠΡΟΣΗΛΙΟ )
3) ΒΡΑΝΕΖΙ -----------------( ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ ) .
4) ΒΡΑΣΤΑΜΙΤΕΣ ---------( ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ )
5) ΓΡΑΝΙΤΣΑ ---------------( ΛΑΦΥΣΤΙΟ )
6) ΔΕΓΛΕΣ ------------------( ΜΑΥΡΟΓΕΙΑ )
7) ΖΑΓΑΡΑΣ ----------------( ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ )
8) ΖΕΡΙΚΙ --------------------( ΕΛΙΚΩΝΑΣ )
9) ΚΑΜΠΙΑΣ ---------------( ΑΓΙΟΣ – ΝΙΚΟΛΑΟΣ )
10) ΚΑΠΡΑΙΝΑ --------------( ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ )
11) ΚΑΣΝΕΣΙ -----------------( ΜΑΥΡΟΝΕΡΙ )
12) ΚΟΥΤΟΥΜΟΥΛΑΣ---- ( ΚΟΡΩΝΕΙΑ )
13) ΚΑΡΑΜΟΥΣΑ -----------( ΑΓΙΟΙ – ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ )
14) ΚΡΑΒΑΣΑΡΑΣ ----------( ΒΑΣΙΛΙΚΑ )
15) ΚΟΥΚΟΥΡΑ -------------( ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ )
16) ΚΡΙΜΠΑΣ ----------------( ΑΛΙΑΡΤΟΣ )
17) ΜΑΜΟΥΡΑ --------------( ΑΛΑΛΚΟΜΕΝΕΣ )
18) ΜΠΕΛΕΣΙ ----------------( ΑΝΘΟΧΩΡΙ )
19) ΜΠΕΣΧΕΝΙ --------------( ΠΑΡΟΡΙ )
20) ΜΟΥΛΚΙ -----------------( ΑΛΙΑΡΤΟΣ )
21) ΜΠΙΣΠΑΡΔΙ -------------( ΑΚΟΝΤΙΟ )
22) ΜΠΡΑΜΑΓΑ ------------( ΘΟΥΡΙΟ )
23) ΠΕΤΡΟΜΑΓΟΥΛΑ -----( ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ )
24) ΣΙΑΧΟΥ ------------------( ΠΕΤΡΑ)
25) ΣΚΡΙΠΟΥ ------------------( ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ )
26) ΣΟΥΡΠΗ -------------------( ΑΝΑΛΗΨΗ )
27) ΣΤΕΒΕΝΙΚΟ ---------------( ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ )
28) ΤΖΑΜΑΛΙ ----------------- ( ΔΙΟΝΥΣΟΣ )

ΕΠΑΡΧΙΑ ΘΗΒΩΝ

1) ΑΜΠΕΛΟΣΑΛΕΣΙ---------------- ( ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙ )
2) ΒΑΘΥ --------------------------( ΑΥΛΙΔΑ )
3) ΓΕΡΑΛΙ -------------------------( ΦΑΡΟΣ )
4) ΔΑΡΙΜΑΡΙ ----------------------( ΔΑΦΝΗ )
5) ΔΕΡΒΕΝΟΣΑΛΕΣΙ------------ ( ΠΥΛΗ )
6) ΔΟΜΒΡΑΙΝΑ ------------------( ΚΟΡΥΝΗ ΔΕΝ ΚΑΤΑΧΥΡΩΘΗΚΕ )
7) ΔΡΑΜΕΣΙ -----------------------( ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΥΛΙΔΟΣ )
8) ΔΡΙΤΣΑ --------------------------( ΑΡΜΑ )
9) ΕΡΗΜΟΚΑΣΤΡΟ --------------( ΘΕΣΠΙΕΣ )
10) ΚΑΒΑΣΙΛΑ --------------------( ΠΡΑΣΙΝΟ )
11) ΚΑΚΟΣΑΛΕΣΙ---------------- ( ΑΥΛΩΝΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ )
12) ΚΑΚΟΣΙ ------------------------( ΘΙΣΒΗ )
13) ΚΑΡΑΝΤΑΣ --------------------( ΕΛΛΟΠΙΑ )
14) ΚΑΡΔΙΤΣΑ ---------------------( ΑΚΡΑΙΦΝΙΟ )
15) ΚΑΣΚΑΒΕΛΙ -------------------( ΛΕΟΝΤΑΡΙ )
16) ΚΛΕΙΝΤΕΤΙ – ΓΚΛΕΙΝΤΕΤΙ- ( ΚΛΕΙΔΙ )
17) ΚΟΚΛΑ --------------------------( ΠΛΑΤΑΙΕΣ )
18) ΚΑΚΟΝΙΣΧΥΡΙ ----------------( ΠΑΝΑΚΤΟΣ )
19) ΚΑΣΝΕΣΙ ------------------------( ΒΑΓΙΑ )
20) ΚΡΙΕΚΟΥΚΙ ---------------------( ΕΡΥΘΡΕΣ – ΑΤΤΙΚΗΣ )
21) ΚΡΙΜΠΑΤΣΙ ---------------------( ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ )
22) ΚΡΩΡΑ ----------------------------( ΣΤΕΦΑΝΗ )
23) ΛΙΑΤΑΝΗ ------------------------( ΑΓΙΟΣ ΘΩΜΑΣ )
24) ΜΟΥΣΤΑΦΑΔΕΣ ---------------( ΚΑΛΛΙΘΕΑ )
25) ΜΠΑΛΤΣΑ -----------------------( ΜΕΛΙΣΟΧΩΡΙ )
26) ΒΡΑΤΣΙ ---ΜΠΡΑΤΣΙ----------( ΤΑΝΑΓΡΑ )
27) ΜΩΡΟΚΑΜΠΟΣ --------------- (ΒΑΓΙΑ )
28) ΠΑΛΙΟΠΑΝΑΓΙΑ --------------( ΑΣΚΡΗ )
29) ΠΑΡΑΠΟΥΓΓΙΑ ---------------( ΛΕΥΚΤΡΑ )
30) ΡΑΠΕΝΔΩΣΑ -------------------( ΔΑΦΝΟΥΛΑ )
31) ΣΠΑΙΔΕΣ -------------------------( ΕΛΑΙΩΝΑΣ )
32) ΣΤΑΝΙΑΤΕΣ ---------------------( ΟΙΝΟΦΥΤΑ )
33) ΣΥΡΤΖΙ ---------------------------( ΥΠΑΤΟ )
34) ΤΟΠΟΛΙΑ -----------------------( ΚΑΣΤΡΟ)
35) ΧΑΛΙΑ ---------------------------( ΔΡΟΣΙΑ )
36) ΧΛΕΜΠΟΤΣΑΡΙ--------------- ( ΑΣΩΠΙΑ )
37) ΧΩΣΤΙΑ -------------------------( ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ )
38) ΟΥΓΚΡΑ--------------------------( ΥΛΙΚΗ ) .

Επίσης παλιότερα ο νομός Βοιωτίας ήταν ενωμένος με τον νομό Αττικής και οι δύο μαζί αποτελούσαν τον νομό Άττικοβοιωτίας . Τα χωριά της Αττικής που είναι κοντά στα δικά μας χωριά είχαν τις εξής ονομασίες παλιότερα .

1 ) ΚΙΟΥΡΚΑ -------------( ΑΦΙΔΝΑΙ )
2) ΜΠΟΓΙΑΤΙ -------------( ΟΙΟΝ )
3) ΜΗΛΕΣΙ ----------------( ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΛΗΤΟΣ )
4) ΜΠΟΥΓΑ ……………..( ΜΑΥΡΟΣΟΥΒΑΛΑ )
5) ΚΑΚΟΣΑΛΕΣΙ --------( ΑΥΛΩΝΑΣ )

Τα περισσότερα από τα παλαιά αυτά τοπωνύμια υπάρχουν και μέχρι σήμερα , μερικά μάλιστα σε αποκλειστική χρήση .
Μέσα από αυτό το κείμενο θέλουμε να γνωρίσουμε στους νεώτερους , αλλά και σε όσους δεν το γνώριζαν ότι η ΛΑΜΙΑ , η ΑΜΦΙΣΣΑ , το ΑΙΓΙΟ , το ΑΓΡΙΝΙΟ , και η ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ λεγόταν παλαιότερα , ποιητικά ακόμη μέχρι σήμερα .. ΖΗΤΟΥΝΙ , ΣΑΛΩΝΑ , ΒΟΣΤΙΤΣΑ , ΒΡΑΧΩΡΙ και ΚΑΡΒΑΣΑΡΑΣ , αντίστοιχα . Ο Παρνασσός στη γλώσσα του λαού μας: Λιάκουρα.
Επίσης οι παππούδες μας την Θήβα την ονόμαζαν Φήβα , και την Χαλκίδα την ονόμαζαν Χώρα . Τον Εύριπο στα αρβανίτικα τον ονόμαζαν Γρίπ , ενώ η τουρκική του ονομασία ήταν Έγριπόζ .

Πληροφορίες
1) Από το αρχείο του πολιτιστικού Συλλόγου Τανάγρας
<< ΠΟΙΜΑΝΔΡΟΣ>> .
2) Από την εφημερίδα << ΒΟΙΩΤΙΚΑ – ΝΕΑ .
3) Από την Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια . drixoutispanagiotis.blogspot.gr