Εις μνήμην C.H.W. Grundtvig (1861-1890)
που έχασε τη ζωή του κατά την αποξήρανση της Κωπαΐδας
Ο C.H.W. Grundtvig ήρθε στην Ελλάδα το 1888 και εργάστηκε ως μηχανικός με ειδική κατάρτιση σε αγγειοβελτιωτικά έργα στην Αγγλική Εταιρεία «Lake Copais Co Ltd» για την αποξήρανση της Κωπαΐδας.
Το μηχάνημα «βυθοκόρος» βρετανικής κατασκευής που χρησιμοποιήθηκε
για την αποξήρανση της Κωπαΐδας (φωτογραφία του C.H.W. Grundtvig, 1889)
Με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση σχετικά με το μαρμάρινο μνημείο του άτυχου νεαρού μηχανικού από τον Νίκο Λάμπρου στο «Εν Όψει», το οποίο ανεγέρθηκε το 1890 στον τόπο θανάτου του σε περιοχή της Κωπαΐδας, αναζητήσαμε σχετικό υλικό σε βρετανικές βιβλιοθήκες. Σε ειδικό τόμο με τίτλο Institution of Civil Engineers (London, 1891, τ. 103, σ. 384-6) παρουσιάζεται ο C.H.W. Grundtvig, μηχανικός με άριστη επαγγελματική κατάρτιση, γνώστης της ελληνικής, άτομο που τον διέκρινε έντονος ανθρωπισμός και υψηλό αίσθημα ευθύνης, και περιγράφονται οι τραγικές λεπτομέρειες για το θάνατό του το καλοκαίρι του 1890.
Οι συνθήκες θανάτου
Στις 22 Αυγούστου 1890, ο Grundtvig ανέλαβε την υποχρέωση να προσδιορίσει γραμμές βάσης στην Κωπαΐδα, σε ένα ανοιχτό μέρος αρκετών τετραγωνικών χιλιομέτρων, για τη διάνοιξη καναλιών. Την περίοδο αυτή μεγάλο μέρος της λίμνης ήταν ξερόκαμπος με πολλές καλαμιές ύψους από 3 έως 6 μέτρα.
Ξεκίνησε χαράματα, στις 3 η ώρα τα ξημερώματα, με ομάδα εργατών από το Μούλκι, όπου βρισκόταν η κατοικία του, έχοντας μαζί του και έναν θεοδόλιχο (τοπογραφικό όργανο μέτρησης), με τον οποίο θα προσδιόριζε τη νοητή γραμμή για τις σημάνσεις, βάσει των οποίων θα γινόταν η διάνοιξη των καναλιών με τον βυθοκόρο, μηχάνημα βρετανικής κατασκευής με δυνατότητες διάνοιξης, εκβάθυνσης, διαπλάτυνσης και καθαρισμού καναλιών (βλ. φωτογραφία). Ο Grundtvig όρισε τη νοητή γραμμή σε απόσταση αρκετών χιλιομέτρων και οι εργάτες, στη συνέχεια, έπρεπε να προσδιορίσουν τις σχετικές σημάνσεις.
Κατά το μεσημεράκι (11 ώρα περίπου), διαπιστώθηκε ότι από κάποιο μέρος, όπου υπήρχαν καλαμιές, έβγαινε καπνός που βαθμιαία πύκνωνε και περιόριζε όλο και περισσότερο την ορατότητα. Λόγω του καπνού και της αφόρητης ζέστης, ο Grundtvig αποφάσισε μαζί με δύο εργάτες να επιστρέψει και να βρει την αρχική ομάδα τους, αρκετά χιλιόμετρα μακριά πίσω από τις καλαμιές.
Ο Τάσος Ανδρέου, όπως σημειώνεται στο αρχείο, που ήταν ο προϊστάμενος των εργατών, είχε συστήσει αρχικά στον Grundtvig να πάρει μαζί του κάτι να φάει και να ξεκουραστεί, γιατί θεώρησε ότι θα ήταν αδύνατο με τη ζέστη αυτή να κάνει τόσο μεγάλη απόσταση. Αλλά ο νεαρός μηχανικός, πιστός στο καθήκον του, θεώρησε ότι θα έπρεπε να ολοκληρωθεί η προγραμματισμένη εργασία.
Ο Τάσος και οι άνδρες του που έβαζαν ετικέτες σήμανσης σε καθορισμένη γραμμή είχαν ήδη προχωρήσει περίπου 2 χιλιόμετρα. Ξαφνικά άκουσαν δυνατές κραυγές από μακριά μέσα από τις καλαμιές. Έτρεξαν και βρήκαν μόνο τους δύο εργάτες κατατρομαγμένους. Ο Grundtvig δεν φαινόταν πουθενά. Οι δύο εργάτες δήλωσαν ότι, αφού έφθασαν στο μέρος με τις καλαμιές προσπάθησαν να βρουν νερό από μικροβάλτους, αλλά εντόπισαν μικρή πυρκαγιά και, επειδή δεν μπορούσαν να συνεχίσουν, δεδομένου ότι ήταν εξουθενωμένοι, διότι εργάζονταν από τα χαράματα, προχώρησαν δίπλα από τις καλαμιές και στη συνέχεια κάθισαν να ξεκουραστούν, αλλά τους πήρε ο ύπνος και όταν ξύπνησαν ο Grundtvig απουσίαζε. Θεώρησαν ότι είχε προχωρήσει μόνος του στο μονοπάτι για να συναντήσει την άλλη ομάδα εργατών. Η αναζήτηση του Grundtvig συνεχίστηκε χωρίς αποτέλεσμα. Ο καπνός δυνάμωνε και περιόριζε την ορατότητα, αλλά και τις κινήσεις. Ήδη είχε σουρουπώσει και τα μάτια όλων πονούσαν από τις κρατούσες συνθήκες. Μια ομάδα έσπευσε, τελικά, να ειδοποιήσει την κεντρική διοίκηση της Εταιρείας.
Στις 4 το πρωΐ την επομένη ξεκίνησε οργανωμένη αναζήτηση του νεαρού μηχανικού με περίπου εκατό άνδρες στην περιοχή με τις καλαμιές. Πράγματι, το σώμα του εντοπίστηκε λίγο απόμερα από το σημείο, όπου οι δύο εργάτες είχαν αναπαυθεί. Ήταν μισοξαπλωμένος σε μικρό ανάχωμα σε απόλυτα φυσική θέση, κρατώντας τον θεοδόλιχό του. Θεωρείται ότι κατά την επιστροφή του για να συναντήσει τους άλλους εργάτες, εμποδίστηκε από κάποια νέα μικροπυρκαγιά στα καλάμια και, στην προσπάθειά του να βρει διέξοδο, εξαντλήθηκε και σταμάτησε κάπου να ξεκουραστεί. Σύμφωνα με το αρχείο και βάσει των ιατρικών πορισμάτων, αποκοιμήθηκε και πέθανε στον ύπνο του από ασφυξία λόγω των αναθυμιάσεων.
Το σώμα του μεταφέρθηκε στην Αθήνα το πρωί της Κυριακής, 24 Αυγούστου. Ενταφιάστηκε με τιμές παρουσία του επικεφαλής της Βρετανικής Διπλωματικής Υπηρεσίας, εκπροσώπων της Αγγλικής Εταιρείας και πολλών συναδέλφων του. Τη νεκρώσιμη ακολουθία διάβασε ο εφημέριος του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού. Αναμνηστική πλακέτα στην Αγγλικανική Εκκλησία στην Αθήνα θυμίζει το γεγονός, ενώ από την Εταιρεία και το προσωπικό της ανεγέρθηκε μαρμάρινο μνημείο στην Κωπαΐδα κοντά στον τόπο, όπου έχασε τη ζωή του. Η στήλη αυτή φέρει την επιγραφή:
IN REMEMBRANCE OF C.M.W. GRUNDTVIG WORKER ON LAKE COPAIS COMPANY WHO DIED ON THIS SPOT ON THE 22 AUGUST 1890 ERECTED BY THE MEMBERS OF THE COMPANY STAFF
(σε μετάφραση
)
ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ
C.M.W. GRUNDTVIG
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ
ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΩΠΑΪΣ ΠΟΥ ΕΧΑΣΕ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ
ΤΗΝ
22 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
1890
ΑΝΕΓΕΡΘΗΚΕ ΑΠΟ
ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου